“TELEKANALLAR İNSANLARIN ƏXLAQINI POZUR”
Tarix: 24-02-2012, 16:32 | Çap et
“MƏTBUAT ÜÇÜN 2 -3 MİLYON MANAT HEÇ NƏDİR”
İndiki vəziyyətdə Azərbaycan jurnalistləri heç nə edə bilməzlər. Mənim və digər yoldaşların araşdırmaları onu göstərir ki, mətbuatın, hətta televiziya kanallarının 98-99%-i hakimiyyətin təsiri altındadır. Bunu müsahibəsində "Turan" İnformasiya Agentliyinin direktoru Mehman Əliyev deyib.
- Azərbaycanda yazılı və elektron mətbuatın hazırki vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz?
- İndiki vəziyyətə qiymət vermiş olsam, təbii ki, ən aşağı, 2 qiymətini verərəm. Bəlkə ikidən də aşağı,-bəzən orta məktəbdə müəllimlər qiymət yazanda 2-dən də aşağı qiymət yazırlar, özü də qırmızı qələm ilə. Vəziyyət çox ağırdır. Burada mətbuatın fəaliyyəti ilə bağlı bütün amilləri götürəndə, bu, həqiqətən də belədir. Çünki Azərbaycan dünyada nadir ölkədir ki, çap və internet mediasının reklam bazarı yoxdur. Bu, mətbuatın bünövrəsini təşkil edən əsas amildir. Mətbuat kommersiya qurumudur. Birinci növbədə, onun üçün yaradılır ki, pul qazansın, həmin gəlir, vəsait isə inkişafa qoyulsun. Bu, mətbuat orqanının inkişafını təmin edən amildir. İndi mətbuatda reklam bazarı yox dərəcəsindədir. Azərbaycan mətbuatı üçün 2 -3 milyon manat prinsipcə heç nədir.
Dünya standartları var. Reklam bazarının həcmi mediada ümumdaxili məhsulun ən aşağı 1%-ni təşkil etməlidir. Əgər indi bizim ümumdaxili məhsul 50 milyard civarındadırsa, deməli, bu rəqəm 0.5 milyard təşkil etməlidir. Dünya praktikası göstərir ki, bunun yarısı TV-lərin payına düşür, qalanı isə çap və digər mətbu orqanların payına düşür. İndi biz deyə bilərik ki, Azərbaycanda reklam bazarının həcmi 250 milyon civarında olmalıdır. Bu da yoxdur. Olada bilməz. Çünki başqa bir məsələ də var. Mən onu araşdırmışam. Söhbət ondan gedir ki, bizdə ümumdaxili məhsulun 70%-ni neft təşkil edir. Dövlət Neft Şirkəti özünü reklam edəcək? Bəs qalanları? Qalanları da Azercell, Bakcell, Narmobile və digər başqa iri şirkətlərdir. Reklam bazarının təməlinin əsasını təşkil edən kiçik və orta sahibkarlıqdır.
Məsələn, Almaniyada iki sahibkar ümumdaxili məhsulun 97%-ni verir. Başqa ölkələrdə də təxminən belə vəziyyətdir. Bizdə isə, bu, yoxdur. Bizim iqtisadiyyatımız buna imkan vermir. Burda çox şey sadalamq olar. Ancaq obyektiv olaraq, Azərbaycan hakimiyyəti medianın müstəqil inkişafını təmin edə bilmir. Bu, real vəziyyətdir.
- Problemlərin həll edilməsi üçün, KİV-lərin rəhbərləri və əməkdaşları hansı tədbirləri görməlirlər?
- Çox çətindir. İndiki vəziyyətdə Azərbaycan jurnalistləri heç nə edə bilməzlər. Mənim və digər yoldaşların araşdırmaları onu göstərir ki, mətbuatın, hətta televiziya kanallarının 98-99%-i hakimiyyətin təsiri altındadır. Belə jurnalistikanı bir araya gətirmək, həmrəylik göstərmək, nəinsə uğrunda mübarizə aparmaq mümkün deyil. Son hadisələr - Əvəz Zeynallının həbsi, Rafiq Tağının ölümü, qəzetlərə qarşı məhkəmə iddiaları, mediaya qarşı başqa-başqa yürüşlər onu göstərdi ki, jurnalistləri bir araya gətirmək və nəsə etmək çətindir. Bu, aslılıqdan irəli gəlir. Bu subyektiv məsələdir. Vəziyyətə obyektiv baxanda, hesab edirəm, ölkədə vəziyyət dəyişməlidir ki, bizim də vəziyyətimiz dəyişsin. Mən bu fikri vaxtı ilə də demişəm, yenə də deyirəm. Biz iqtisadiyyatın, biznesin bir parçasıyıq və Azərbaycan biznesi azad olmalıdır ki, mediası da azad olsun. Bu, bir-birinə bağlı olan məsələlərdir. Bunsuz bunu etmək çox çətindir, mümkün deyil.
-Sizcə, dövlətin mətbuat sahəsində rolu nədən ibarət olmalıdır?
- Media dövlətlə cəmiyyət arasında birinci növbədə kommunikativ rol oynamalıdır. Qarşı tərəflərin bir-birinə mesajlarını çatdırmalıdır. İkincisi, bunları izah, təhlil etməlidir. Burda bir məsələ də var. Azərbaycan 20 ildir müstəqil dövlət qurub. Yeni bir mərhələdir. Biz çox şeyi yenidən qururuq. Burada Azərbaycan mediasının rolu quruculuq işlərinə dəstək verməkdən ibarət olmalı idi. Çox şeyləri izah etmək lazımdır. Xaricdən ən yeni təcrübələri gətirmək, onları izah etmək və sair. Mətbuat həm hökumət, həm də cəmiyyət üzərində ən vacib ictimai nəzarət funksiyasını da yerinə yetirməlidir. Burada başqa məsələlər də var. İqtisadi məsələlər var, qanunlar var, mənəvi və əxlaqi, dini məsələlər var. Çox aspektlər var ki, mətbuat mühüm rol oynamalıdır.
Çox çətin bir dövrdür. Hesab edirəm ki, mətbuatın burada rolu aparıcı olmalıdır. Deyirlər ki, mətbuat 4-cü hakimiyyətdir, belə bir vəziyyətdə mətbuat birinci rolda olmalıdır. Əgər o, rolu oynaya bilsəydi, ictimai nəzarət funksiyalarını yerinə yetirsəydi, Azərbaycanda korrupsiya da olmazdı, Azərbaycanda bütün sahələrdə böyük problemlər olmazdı və Azərbaycan tamamilə başqa bir dövlət olardı. Ona görə də hakimiyyət Azərbaycan mətbuatını bu günə salıb ki, o, ictimai qınaq funksiyasını yerinə yetirə bilməsin və bu səlahiyyətləri ona prinsipcə cəmiyyət verir.
-Məsələyə obyektiv KİV prizmasından yanaşsaq, ideal cəmiyyət necə olmalıdır?
- Bəşəri dəyərlər var. İdeal cəmiyyət bəşəri dəyərlərə uyğun qurulmalıdır və onun təməli olmalıdır. Hesab edirəm ki, belə olsa çox şey başqa cür olar. Məsələn, mənim Norvec Konstitusiyasında bir çox şey xoşuma gəlir. Onların Konstitusiyasının 1-ci maddəsində haqq deyir. Haqq, ədalət, düzgünlük. Hər şey haqq sözünün üstündə qurulub. Əgər əməllər əyridirsə, onda hər şey əyri qurulur. Onda kişik bir məsələdən böyük problemlər ortaya çıxır. Burda da medianın rolu çox vacibdir. Bizim peşə əxlaq kodeksimizdə üç prinsip var. Birincisi, həqiqətə xidmət, ikincisi, informasiya mənbələrinə hörmət, üçüncüsü, şərəf və ləyaqətə hörmət. Qeyd etdiyim kimi, birincisi həqiqətə xidmətdir, – budur bizim əsas rolumuz və funksiyamız.
-Son zamanlar internet-televiziyasının lisenziyalaşdırılması barədə söz-söhbət çoxalıb. Sizin bu problemə münasibətiniz necədir, dövlət bu sahəni tənzimləməlidirmi?
- Bizdə mövcud televiziya kanalları var və bunların tənzimlənməsinin Azərbaycan televiziyasının və cəmiyətinin nəyə gətirib çıxardığını görürük. Bir tərəfdən telekanallar şouya və bu cür başqa məsələlərə üstünlük verir. Hətta deyərdim ki, insanların əxlaqını pozur, dezinformasiya yayır, dezinteqrasiya edir, çaşdırır.
Hesab edirəm ki, bizim tamaşaçılar indi o qədər savadlıdılar ki, onlarda bu televiziya kanallarına qarşı çox böyük nifrət hissi var. Hesablamalara görə bu gün əhalinin təqribən 20%-i yerli kanallara baxır. Çoxları xarici kanallara baxmağa üstünlük verir. Bu cür lisenziyalaşdırmadansa, heç nə olmasa yaxşıdır. İndi nəinki internet TV kanalları, hətta TV kanalları da Milli Teleradio Şurasının (MTRŞ) və Prezident Administrasiyasının nəzarətindən azad etmək lazımdır. Bu hakimiyyət çalışır ki, İnternetə nəzarət etsin, amma buna imkan vermək olmz. Buna qarşı ciddi müqavimət olmalıdır. Bu gün daxildə də, xaricdə də bu müqavimət var. Hələlik bunun qabağı alınır. Bu mənada hesab edirəm ki, kim istəyir Azərbaycanda İnternet məkanı azad olsun, müdaxilə olmasın, ciddi mübarizə aparmalıdır.
- Siz ölkənin obyektiv KİV-lərindən olan «Тuran» İnformasiya Agentliyinin baş direktorusunuz. Hazırda ölkənin ən obyektiv mətbu orqanlarından olan bu agentliyi yaratmağa necə nail olmusunuz?
- "Turan" agentliyi yaradılanda, o zaman əsas məqsəd informasiya blokadasını yarmaq idi. O vaxt bizdə, Azərbaycanda, müstəqil informasiya kanalları yox idi. Ölkədən çıxan bütün xəbərlər TASS-ın (İTAR-TASS) xətti ilə çıxırdı, Azadinform da onun bir bölməsi idi və informasiya xaricdən bunların vasitəsi ilə Azərbaycana daxil olurdu. Yəni Moskvada, Bakıda süzgəcdən keçirilirdi. Ona görə də, xarici oxucuda obyektiv mənzərə yaranmırdı. Bu səbəbdən qarşıya müstəqil agentlik yaratmaq və xarici oxuyucuya Azərbaycan haqqında obyektiv informasiya ötürmək məqsəd qoyulmuşdu. O vaxt burada iki əsas mövzu var idi. Birincisi, Qarabağ problemi idi, ikincisi, Azərbaycanda gedən gergin proseslər, islahatlar. Biz bu cür başladıq fəaliyyətə. Əsas məsələ həqiqəti dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq idi və biz buna nail olduq. Əsas istəkdir, o, varsa hər şey nəticə verər.
Azərbaycanda o zaman media sahəsində çalışan jurnalistləri cəlb etdik işə, nailiyyətlərimiz onu göstərdi ki, biz bu sahəni bilən təçkilatıq. Təəssüflər olsun ki, hakimiyyət bizim imkişafın qarşısını almaq üçün çox maneələr yaratdı və buna müəyyən qədər nail oldu. Biz Azərbaycana daha çox tövfə verə bilərdik. Məqsədimiz imkanımız daxilində dövlətə, cəmiyyətə xeyir vermək və ona düzgün istiqamətdə təkan vermək, inkişaf etdirmək idi. Biz medianın beynəlxalq normalarını əsas götürmüşdük, onları öyrənmişdik və onlara uyğun olaraq çalışırdıq. Ona görə də bizi beynəlxalq arenada qəbul edirdilər. Bu günə qədər “Turan”ı qəbul edirlər, bir mənbə kimi hörmət edirlər. Bu, vacib məsələdir. Hesab edirəm ki, uğurlardan da biri budur. Yəni sən düzünü deyəndə, həqiqəti çatdıranda sənə hörmət və inam olacaq. Bu, medianın uğurunu təşkil edən amillərdəndir.
- Sizcə, Azərbaycan mediası bu gün Ermənistan mediası ilə informasiya müharibəsini apara bilirmi?
- Açığını deyim ki, müharibə sözünü xoşlamıram. Çox böyük səslənir. Hesab edirəm ki, bizdə müharibə aparılmır. İndi ayrı-ayrı təşəbbüslər var, hətta biz indi partizan metodu ilə işləyirik. Dövlət səviyyəsində mane olmağa çalışırlar, lakin fikrimcə, bu, o qədər də uğurlu yol deyil. Elnur Aslanov demişdi ki, biz Ermənistan üzərində informasiya müharibəsini udmuşuq. Bilmirəm, nəyi udurlar, harda udurlar. Onu deyə bilərəm ki, təbliğat cəhətdən ermənilər kifayət qədər böyük təcrübəyə malikdirlər, daha da mütəşəkkil və aktiv işləyirlər. Rusiyaya baxanda görərik ki, onların Rusiya media məkanında iştirakı çox böyükdür. Elə təkcə “Regnum” agentliyini götürək. Bu, uzun müddət və düzgün aparılan siyasətin nəticəsidir. Biz tərəfdən isə pərakəndə işlər görülür. Kim kiçik bir iş görən kimi onu böyük uğur kimi, qələbə kimi qələmə verir. Bu sabun köpüyünə bənzər şeylərdir. Əslində, biz heç nə udmuruq və bu cür aparılan siyasətin nəticəsində heç nə udmayacağıq. Hələ ki, uğursuzluq davam eir. Biz müharibə aparmırıq, biz sadəcə öz işimizi görürük.
Bir məqamı da qeyd etmək istəyirəm. Bizim Ermənistan informasiya agentliyi ilə 20 ildir informasiya mübadiləmiz var. Dünya praktikasında çox nadir haldır. Biz müharibə dövründə belə informasiya mübadiləsi aparmışıq. Bizim apardığımız informasiya mübadiləsində elementlər var. Biz fikirlərimizi təhqirlə, təhdidlə deyil, faktlarla çatdırmalıyıq, sözümüzü düzgün deməliyik, inandırmalıyıq. Onun əlindən silahı almaq üçün dialoq aparmaq, danışmaq və bu yolla nəyəsə nail olmaq lazımdır. Hesab edirəm ki, bu mənada uğurlar var. Çünki bilirəm ki, erməni mediasında “Turan”nın kifayət qədər güclü mövqeyi var, çox sayda istinadlar edirlər. Bu, çox vacibdir, yəni biz sözümüzü deyə bilirik.
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• Mirzoyan finlandiyalı həmkarı ilə Azərbaycanla sülh prosesini müzakirə edib
Bu gün, 19:38 |
|
|
|
• Suriyada müxalif qüvvələr Hələbə daxil oldu - Güclü döyüşlər gedir
Bu gün, 19:06 |
|
|
|
• Beş vəkilə xəbərdarlıq olunub, dörd vəkilə töhmət verilib
Bu gün, 19:03 |
|
|
|
• Qərbin “erməni sevgisi”: - “Makron öz marağını təmin etmək üçün...”
Bu gün, 18:58 |
|
|
|
• "Respublikanski"nin təmirə bağlanması xəstələri çətinə saldı - Baş həkim nələri açıqladı?
Bu gün, 18:53 |
|
|
|
• Gürcüstan Avropa İttifaqına üzvlüklə bağlı danışıqları dayandırır - BU DA BELƏ...
Bu gün, 18:42 |
|
|
|
• Polşanın birinci xanımı İrəvanda separatçılarla görüşdü
Bu gün, 18:31 |
|
|
|
• Hərbi attaşelər "Azərkosmos"u ziyarət ediblər
Bu gün, 18:28 |
|
|
|
• “Pilot Residence” camaatın QƏSDİNƏ DURUB? - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 18:20 |
|
|
|
• Ülvi Quliyev vətəndaşları qəbul etdi - FOTO
Bu gün, 18:09 |
|
|
|
• “Paşinyanla Baqratın "dəllək"ləri fərqlidir...” - REPLİKA
Bu gün, 18:02 |
|
|
|
• "Sənə seksin abreviaturasını versəm və səni qane eləsə..." - Kamran Ağabalayev
Bu gün, 18:00 |
|
|
|
• Azərbaycanda əsas seysmik zonalar: - Hansı ərazidə neçə bal zəlzələ ehtimalı var?
Bu gün, 17:54 |
|
|
|
• Dövlət qurumu 1,2 milyonluq geyimləri bu şirkətdən aldı - TENDER NƏTİCƏSİ
Bu gün, 17:45 |
|
|
|
• Səhiyyə Nazirliyi 6 ədəd “Hyundai” alır – 255 min manata
Bu gün, 17:36 |
|
|
|
• Avropa Şurası Avropa Komissiyasının yeni tərkibini təsdiqləyib
Bu gün, 17:34 |
|
|
|
• VHP bələdiyyə seçkilərində iştirak edəcək - AÇIQLAMA
Bu gün, 17:28 |
|
|
|
• İcra başçısının nümayəndəsinin ölkədən çıxışına qadağa qoyula bilər - SƏBƏB
Bu gün, 17:24 |
|
|
|
• "Bakı səfərindən sonra şərti sərhəddə "binokl şousu"nda iştirakı..." - Seyidov sərt danışdı
Bu gün, 17:22 |
|
|
|
• Azərbaycanda BOKT-nin rəhbərliyində dəyişikliklər olub - ADLAR
Bu gün, 17:19 |
|
|
|
• "Zerkalni" nömrə biznesi adı ilə dostunun pullarını ələ keçirdi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:14 |
|
|
|
• "Rusiya və İran arasında qaz ticarətinin Azərbaycanın "adına yazılması" Qərbin növbəti təxribatıdır"
Bu gün, 17:06 |
|
|
|
• Əvəz Temirxan bələdiyyə seçkilərində iştirak edəcək? - Özü açıqladı
Bu gün, 17:03 |
|
|
|
• Yunanıstan özü vadar edir ki... - ŞƏRH
Bu gün, 16:46 |
|
|
|
• MN-nin tabeliyində olan müxtəlif hərbi hissələrdə mənimsəmə ilə bağlı daha bir maliyyə xidmət rəisinin məhkəməsi başlayır
Bu gün, 16:43 |
|
|
|
• İcra başçılarının “Dream Construction Company” sevgisi - İcazə verin şübhələnək...
Bu gün, 16:42 |
|
|
|
• "SAT-SAS-2024" təlimində növbəti tapşırıqlar icra olunub
Bu gün, 16:39 |
|
|
|
• Yüksək faizli endirimlər, mağazadan-mağazaya qaçan alıcılar... - "Black friday"in əsl məqsədi ortaya çıxdı
Bu gün, 16:37 |
|
|
|
• İnternet üzərindən satılan dərmanlara necə nəzarət olunur? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 16:35 |
|
|
|
• Ədliyyə Nazirliyi bu partiyaların ləğv olunması üçün məhkəməyə müraciət etdi
Bu gün, 16:29 |
|
|
|
• Rusiya İrəvanın üzərində “nüvə çətiri”ni açdı - KİV
Bu gün, 16:25 |
|
|
|
• Kuryerlərə qarşı dələduzluq edən şəxs saxlanılıb - VİDEO
Bu gün, 16:24 |
|
|
|
• Ermənistana bu dəfə Yunanıstan silahları gəldi... - Sülh gündəliyini bağlamaq istəyən kimlərdir?
Bu gün, 16:11 |
|
|
|
• Bu partiya liderləri bələdiyyə seçkilərinə qatılacaq? – Maraqlı cavablar
Bu gün, 16:08 |
|
|
|
• Qənirə Ataşova: "Bu klinikalar həkim "düzəltmək"lə məşğuldur..." - Müsahibə/Yeni şok faktlar
Bu gün, 16:01 |
|
|
|
• "Araz-2024" birgə taktiki təlimi başa çatıb
Bu gün, 15:58 |
|
|
|
• Rubl "vuruldu": Rusiyada işləyən azərbaycanlıları nə gözləyir? - AKTUAL
Bu gün, 15:51 |
|
|
|
• “Bakı Abadlıq Xidməti MMC” fəaliyyətini dayandırdı? - İLGİNC İDDİA
Bu gün, 15:40 |
|
|
|
• İFADƏ VERDİ: Ağadadaş Ağayev özünü təqsirli bilməyib - MƏHKƏMƏ
Bu gün, 15:36 |
|
|
|
• İrəvanla Moskvanın “küsülülüyü" - Hərbi bloka “yox”, iqtisadi bloka “hə”
Bu gün, 15:34 |
|
|
|
• Ermənistan Azərbaycana qarşı yeni müharibəyə hazırlaşır - Bunun BAŞQA ADI YOXDUR...
Bu gün, 15:31 |
|
|
|
• Dünyada ən çox istifadəçisi olan 35 sosial şəbəkə – Tam siyahı
Bu gün, 15:30 |
|
|
|
• Kəmaləddin Heydərov rəisi vəzifəsindən azad etdi - ƏMR
Bu gün, 15:26 |
|
|
|
• Rasim Məmmədovdan sonra da 3 milyonluq yeyinti olub - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:24 |
|
|
|
• Asiya İnkişaf Bankına yeni prezident seçilib
Bu gün, 15:22 |
|
|
|
• Həbsdən çıxan kişini arvadı evə buraxmadı: “Düşündüm ki...” – Şok təfərrüat
Bu gün, 15:17 |
|
|
|
• Sahibkarları şantaj edən sayt rəhbərləri həbs edilib, cinayət işi açılıb
Bu gün, 15:11 |
|
|
|
• Rusiya "Oreşnik"in kütləvi istehsalına başlayıb
Bu gün, 15:08 |
|
|
|
• Bayden Putini “qızıl nimçədə” Trampa verdi – Dərin ittifaq
Bu gün, 14:10 |
|
|
|
• Qərbin radikal anti-Azərbaycan bəyanatlarının daha bir SƏBƏBİ
Bu gün, 14:02 |
|
|
|
|