MƏDƏNİYYƏTDƏN UZAQ MƏDƏNİYYƏT NAZİRLİYİ
Tarix: 25-10-2011, 16:49 | Çap et
DAHİLƏRİN MƏZARLARI FƏXRİ XİYABANDAN GÖTÜRÜLÜR
Son 15 ildə Mədəniyyət Nazirliyi Azərbaycan mədəniyyətinə elə sarsıdıcı zərbələr vurub ki, onu bərpa etmək heç zaman mümkün olmayacaq. ölkədə total şəkildə kitabxanalar, muzeylər, maddi mədəniyyət abidələrinin qoruq yerləri, musiqi məktəbləri ləğv edilib. Bu sırada sabiq nazir Polad Bülbüloğlunun rolu qat-qat çoxdur. İndi də bu estafeti Əbülfəs Qarayev davam etdirir. Heç bir musiqi savadı olmayan, səs diapozunu səhnə üçün yaramayan, teatr səhnəsi üçün utandırıcı səviyyəsi olan adamlara "əməkdar" və "xalq" artisti fəxri adlarının verilməsi doğrudan da milli mədəniyyətimizə qarşı sarsıdıcı ağır zərbələrin vurulması deməkdir.
Milli mədəniyyəmizə diletant münasibətlərin anatomiyası
Dahi Üzeyir Bəy Hacıbəyli Azərbaycanda türk mədəniyyətinin inkişafı yönündə dörd pilləli təhsil strukturunu yaratmışdı. Yəni musiqi sahəsində ibtidai, orta, texnikum və konservatoriya üzrə pilləli təhsil almaqla bu mərhələni keçən şəxs sonda sənət adamı sayıla bilərdi. Bu isə 18 illik təhsil demək idi. Həmin müddətdə milli sənət adamı olaraq yetişmək çox ağır sahə hesab olunurdu. Bu gün fəxrlə öyündüyümüz Azərbaycan milli mədəniyyətinin dahiləri məhz həmin məktəbi keçmişlər. Fikrət Əmirov, Qara Qarayev, Səid Rüstəmov, Cahangir Cahangirov, Rauf Hacıyev, Süleyman Ələsgərov, Tofiq Quliyev, Arif Məlikov, Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova və digərlərinin sənət yolu beləcə inkişaf etmişdir.
İndi baxaq görək bugünkü "sənət adamları" adlandırılan zümrə hansı məktəbi, mərhələləri keçmişlər. Milli mədəniyyətimizə utanc gətirən faktlar ondan ibarətdir ki, səs diapozunu heç bir standarta uyğun olmayan Faiq Ağayev, Aygün Kazımova, Səməd Səmədov və digərlərinə səxavətlə əməkdar və xalq artisti fəxri adaları verilməkdədir. Belə çıxır ki, zəmanəmizin "nəhəng sənət adamları" olan bu kəslər milli musiqi və ifaçılıq sənətimizin korifeylərindən heç də geri qalmırlar. Hətta onlardan xeyli irəli gediblər. Bu bəlaların mənşəyini araşdırdıqda bəlli olur ki, Mədəniyyət Nazirliyində milli mədəniyyətimizi dərindən bilən bir nəfər də olsa peşəkar kadr yoxdur. Elə Əbülfəs Qarayevin özünü götürək. Keçmiş komsomol funksioneri olan bu şəxs, sən demə, uzun müddət quşçuluq və toyuqçuluq sahəsi üzrə sabiq baş nazirin müavini Abbas Abbasovun yanında yetişmiş mütəxəssislərdən biridir. Ə.Qarayev bu sahənin kadrı olduğu üçün milli mədəniyyətimizə də münasibəti komsomol və quşçuluq təsərrüfatı anlamında yanaşır. Məhz Ə.Qarayev nazir kürsüsünə yiyələndikdən sonra milli rəssamlıq məktəbimizin dahilərindən biri və Şərqdə ilk peşəkar karikatura rəssamı Əzim Əzimzadənin, sonra isə böyük dramaturq Cəfər Cabbarlının ev muzeylərini yerindən sökdürüb. İndi sırada digər görkəmli mədəniyyət xadimlərimizin ev muzeylərinin dağıdılması üçün xüsusi hazırlıqlar görülməkdədir. Bu proses beləcə davam edərsə, sabah üzeyir Hacıbəyli, Niyazi, Rəşid Behbudov və Müslüm Maqomayevin Fəxri Xiyabandan məzarları götürüləcək və onların yerinə "üç badam, bir qoz" manıslarının orada nə vaxtsa dəfn olunmaları üçün yer ayrılacaq. çünki nazir Əbülfəs Qarayevin təfəkkürünün standartı bundan ibarətdir. Elə tetar, kino, rəssamlıq, xalq sənəti sahələri də indiki musiqi ifaçılığı manısların səviyyəsinə endirilib. çünki mədəniyyətmizə bunca diletantcasına yanaşılması çağdaş mədəni inkişaf doktrinası hesab olunur.
Üzeyir Bəyə və digər korifeylərə hücumların arxasında dayanan hədəflər
1920-ci illərdə Sovetlər Birliyi qurulduqdan sonra, bütün zamanların ən dahi bəstəkarı, milli mədəniyyətimizin simvolu üzeyir Bəy Hacıbəyliyə qarşı dərin köklərə bağlı olan antitürk təfəkkürünün daşıyıcısı olanların mənəvi varisləri bu gün də hər fürsətdə həmin mövqedə dururlar. 1923-cü ildə üzeyir Bəyin yazmış olduğu "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" kimi akademik əsərin nəşri hələ də yasaq olunmaqdadır. Ancaq Mədəniyyət Nazirliyi milli mədəniyyətimizə heç bir aidiyyəti olmayan və sabahın makulaturasına çevrilən kitabların nəşri ilə məşğuldur.
Üzeyir Bəy Hacıbəyli, Müslüm Maqomayev, Əfrasiyab Bədəlbəyli, Soltan Hacıbəyli, Fikrət Əmirov, Niyazi, Qara Qarayev, Rauf Hacıyev, Cövdət Hacıyev, Arif Məlikov, Süleyman Ələsgərov, Cahangir Cahangirov və digər korifey bəstəkarlarımızın əsərlərini nəşr etdirmək Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yasaq olunub. Belə bir siyasətdən ilham alan Tünzalə Ağayeva kimi birisi Asəf Zeynallının "ölkəm" romansının, Nadir Qafarzadə kimi savadsızın, heç bir səs diapozunu olmayan zövqsüzün birisi Cahangir Cahangirovun "Füzuli" kantatasının başına elə oyun açdılar ki, bu iki dahi musiqi əsərinin müəlliflərinin ruhlarını təhqir etdiklərinin fərqinə belə varmadılar.
Bir zamanlar Nizami küçəsində "Tiflis" adlı zirzəmi restoranda axşamlar erməni Bokanın "üç badam, bir qoz" tüfeyli mahnılarının müşayiətçisi olmuş Səməd Səmədova bu gün mədəniyyət nazirinin təqdimatı ilə "xalq artisti" fəxri adı verilib. Halbuki bu ada layiq olmaq üçün mütləq fitri istedada, böyük səs diapazonuna, musiqi savadına malik olanlara xüsusi komissiyanın rəyi nəticəsində təqdimatlar verilirdi. İndiki halda Mədəniyyət Nazirliyinin tərkibində belə bir standart demək olar ki, yoxdur. üzeyir Bəyin yaratmış olduğu bu milli məktəb beləcə nazirlik tərəfindən dağıdılıb. Bu siyasəti ermənilərin Qarabağı işğalından daha qəddar hesab etmək lazımdır. İşğal olunmuş torpaqları nə vaxtsa azad etmək mümkündür, dağılmış iqtisadiyyatı bərpa etmək heç zaman problem ola bilməz. İtirilmiş mənəviyyatı, məhv edilmiş mədəniyyəti isə özünə qaytarmaq heç zaman mümkün olmayacaq. Mədəniyyət Nazirliyinin günahları elə bu addımlarla müşayiət olunur. 1995-ci il dekabr ayının 18-də mərhum prezident Heydər Əliyevin bircə çəpəki baxışı ilə erməni müğənnisi Filipp Kirkorovun Bakıdakı konserti ləğv edildiyi halda, nazir Əbülfəs Qarayevin fəal dəstəyilə Kirkorovun Heydər Əliyev adına Sarayda konserti təşkil edildi.
Dahi üzeyir Bəy ermənilərin Azərbaycan milli mədəniyyətini bayağılaşdırmaq üçün doktor İhonessyanın rəhbərliyi ilə yaratdığı şəbəkəni öz sağlığında dağıtsa da, bu gün Mədəniyyət Nazirliyi ermənilərin bu siyasətini bərpa etmək üçün iri addımlarla irəliləməkdədir. Konservatoriyanın ikiyə bölünməsi elə buna bariz nümunədir. ömrü boyu toylarda ionika çalan, tar üzrə təhsil almış istedadsız Siyavuş Kərimi uydurma "Milli Konservatoriya"ya rektor təyin olunmaqla yanaşı, hətta professor adını belə daşıyır. Əslində üzeyir Bəy milli və dünya musiqisi təhsilini bir tədris müəssiəsində birləşdirməklə bunun sintezini ortaya qoymuşdu. Yəni bizim milli musiqi mədəniyyətimizi dünya standartlarına uyğunlaşdırmaq başlıca strategiya hesab olunurdu. İndi üzeyir Bəyin qurmuş olduğu bu mədəniyyət siyasətindən heç bir əsər-əlamət qalmayıb. çünki Mədəniyyət Nazirliyində çalışan bir çoxlarının təfəkkürü həmin səviyyədə deyil.
Mədəniyyətmizin problemləri
Hər hansı bir sahənin dövlət və xalq anlamında uzlaşan tarixi dəyərlərinin inkişaf yolu onun özümlü xarakteri ilə müşahidə olunur. Bu günə kimi teatr, musiqi, rəssamlıq, bədii toxuma, xalq sənəti sahəsində milli siyasət doktrinamız olmayıb. Təkcə milli musiqi sahəsində üzeyir Bəyin "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" əsəri mövcuddur. Digər sahələrdə isə hələ də "sovet mədəniyyəti" anlayışı hökm sürməkdədir. çünki mədəniyyətimizin başında Əbülfəs Qarayev kimi keçmiş komsomol funksioneri durur. Buna görə də milli mədəniyyət siyasəti yoxdur.
Ölkədə milli mədəniyyət siyasətini inkişaf etdirmək üçün xüsusi araşdırma mərkəzi olmalıdır. Ya da mədəniyyətin müxtəlif sahələrində çalışan mütəxəssisləri bu işə cəlb etməklə ciddi şəkildə buna nail olmaq mümkündür. Nazir Əbülfəs Qarayev isə milli mədəniyyətə təmir-tikinti, istehsalat obyekti kimi yanaşır. Adicə musiqi məktəblərində dərs deyən müəllimlərin maaşları heç onların bir həftəlik dolanşığına yetmir. Mədəniyyət evləri və klubların əksəriyyəti nəinki bərbad vəziyyətdədir, onları gərəksiz əmlak kimi hətta hərraca çıxarıb satırlar da. Son 15 ildə ləğv edilən klubların, kitabxanaların, digər mədəniyyət ocaqlarının ümumi dəyəri 40 milyard dollardan da çoxdur. Gözə kül üfürmək üçün bir neçə mədəniyyət ocağını təmir etmək heç də mədəniyyət siyasəti kimi başa düşülməməlidir.
***
Ölkənin mədəni həyatından milyonlarla insanın xəbər tutması üçün şəhərdə adicə xüsusi elan və ya reklam şəbəkələri belə ləğv edilib. Hansısa rəssamın, peşəkar musiqi kollektivinin konsertindən insanlar bu aksiya bitdikdən sonra xəbər tuturlar. Ancaq mədəniyyət adına bayağı olan nələr varsa, bu barədə ən azından bir ay öncə uzun-uzadı şit reklamlar hamının zəhləsini tökür. Bu azmış kimi, bütün bunlar elə təlqin olunur ki, şit musiqi siyasəti əsl sənətdir. çünki bu reklamlarda "xalq artist"lərinə geniş yer verilib.
Mədəniyyət Nazirliyi ən azından televiziya kanallarının hamısı ilə təmas quraraq peşəkar sənət adamlarının mədəniyyətlə bağlı baxışlarını cəmiyyətə təqdim etmələri üçün imkan yarada bilər. Bax, bu siyasəti də istənilən anda Mədəniyyət Nazirliyi bayağılaşdıracaq. çünki o qədər savadsız, istedadsız adamlara "xalq", "əməkdar" artist adları verilib ki, hamı onları "ağıl dəryası" kimi qəbul etmək məcburiyyətində qalıb.
Milli mədəniyyətimizin inkişaf etməsi üçün keçmişin və bu günün mədəni sintezinin, dualizminin semantikasını, dünyada baş verən mədəni prosesləri incələyib onun milli mədəniyyətimizlə çulğalaşan imkanlarını dəyərləndirməklə inkişaf etmək barəsində düşünməliyik. Bax bu prosesə qarşı ən böyük dirəniş elə Mədəniyyət Nazirliyinin özündən gələcək. çünki burada başda Əbülfəs Qarayev olmaqla hamı Səməd Səmədov, Faiq Ağayev, Aygün Kazımova, Nadir Qafarzadə kimi düşünür. Uzuc və bayağı sənət onlar üçün böyük mədəniyyət kimi qavranılır. çünki mədəniyyət bu manısların oxuduqları mahnıların ömrü qədərdir. Mədəniyyətdən uzaq mədəni siyasətin faciəsini Azərbaycan türkü tarixdə bunca belə ağır dövrü yaşamayıb.
Ənvər BÖRÜSOY
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• “ABŞ-da Azərbaycana qarşı ciddi addımların atılması gündəmdə ola bilməz” - Cəlaloğlu
Bu gün, 09:33 |
|
|
|
• Türkiyəli iş adamının Azərbaycandan çıxışına qadağa qoyulur - SƏBƏB
Bu gün, 09:30 |
|
|
|
• Kərki bu yolla qaytarılır: İrəvanla top atəşi məsafəsində... - İLGİNC...
Bu gün, 09:26 |
|
|
|
• Rusiya Qafqaza “qayıdır” - Bakı-İrəvan sazişinə təsiri
Bu gün, 09:25 |
|
|
|
• “Bakıda bu qiymətlərlə yaşamaq mümkün deyil” - Maaşlar iki dəfə ARTIRILACAQ?
Bu gün, 09:24 |
|
|
|
• Şarl Mişel Azərbaycana GƏLİR
Bu gün, 09:21 |
|
|
|
• İran dəqiq müharibəyə girəcək: o zaman Ermənistan... - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 09:18 |
|
|
|
• Milyonluq “Cənubtikintiservis” şirkətinin rəhbərliyi formalaşdırılacaq, əlavə maya qoyulur
Bu gün, 09:16 |
|
|
|
• Praktikada Əmək Məcəlləsinin bu tələbinə də əməl edilmir... - Ekspert danışır...
Bu gün, 09:13 |
|
|
|
• Sumqayıt Gömrük İdarəsində sahibkarlara DİVAN TUTURLAR... - Prezidentə MÜRACİƏT OLUNDU
Bu gün, 09:08 |
|
|
|
• İlon Maskdan seçkilərlə bağlı SON DƏQİQƏ açıqlaması - Tramp Ağ Evə qayıdarsa...
Bu gün, 09:04 |
|
|
|
• Maraqlıdır ki, bu pul köçürmələri Məmmədovanın öz adına deyil... - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 08:59 |
|
|
|
• Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqlarında nələr baş verir? - İLGİNC İDDİALAR
Bu gün, 08:58 |
|
|
|
• “Şəki-Bazar” ASC-nin ümumi yığıncağı keçiriləcək
Bu gün, 08:53 |
|
|
|
• Kilosu 4 manata başa gələn ətlər... - əsasən restoranlara göndərilir
Bu gün, 08:49 |
|
|
|
• Tramp “tərəddüd edən” yeddi ştatın altısında liderdir - Amerika mediası
Bu gün, 08:46 |
|
|
|
• Əvvəl yanacaq əvəzinə su vururdular, indi isə... - "Axırıncı dəfə olar burda benzin vurmağım..."
Bu gün, 08:45 |
|
|
|
• YANLIŞ GÜNÜ QEYD EDİRİK... - DİQQƏT
Bu gün, 08:31 |
|
|
|
• Bakıda 300-ə yaxın uşağın TƏHSİL DƏRDİ - GİLEY
Bu gün, 08:25 |
|
|
|
• Bu nə qanundur, nə qaydadır?.. - ETİRAZ
Bu gün, 08:22 |
|
|
|
• Büdcə pullarımızın yeni ünvanı: VANUATU... - İcazə verin şübhələnək...
Bu gün, 08:16 |
|
|
|
• Tramp qalib gəlmək üçün lazım olan 270 səsin yarıdan çoxunu toplayıb - “Fox News”
Bu gün, 08:05 |
|
|
|
• Zəngəzurla bağlı İranın Rusiyaya “tənqidi”… - Rus ekspert ŞƏRH EDİR
Bu gün, 07:04 |
|
|
|
• "İranın İsrailə cavab verməsi acı nəticələrə səbəb ola bilər" - deputat
Bu gün, 06:57 |
|
|
|
• ABŞ-də namizədlər seçki kampaniyalarına 3,5 milyard dollar xərcləyiblər - “Financial Times”
Bu gün, 06:54 |
|
|
|
• “Kim qalib gəlsə, rəqib nəticə ilə qane olmayacaq” - Şanslar bərabərdir
Bu gün, 06:42 |
|
|
|
• ABŞ seçkisinin ilkin nəticəsi - YENİLƏNİR
Bu gün, 06:31 |
|
|
|
• "Əhval-ruhiyyəsi "təslimçilik" olanlar... Zəngəzur dəhlizinə nəzarətlə bağlı yararsız fikirlər paylaşırlar"
Bu gün, 01:28 |
|
|
|
• Yeni bahalaşma: BU DƏFƏ ÇÖRƏK... - BELƏ DAVAM EDƏRSƏ...
Bu gün, 01:23 |
|
|
|
• Kreditlərin faiz ödənişində dəyişiklik olacaq? - GƏLİŞMƏ
Bu gün, 01:21 |
|
|
|
• "Allahım, möhlət ver, ən azından doyunca görək"
Bu gün, 01:16 |
|
|
|
• "Bizə kənar oyunçular lazım deyil" - deputat
Bu gün, 01:13 |
|
|
|
• COP29 ən yüksək səviyyədə keçiriləcək -ŞƏRH
Bu gün, 01:10 |
|
|
|
• Vüqar Musayev vəzifəsindən azad edildi - ƏMR
Bu gün, 01:07 |
|
|
|
• Niyə ölkəmizə istirahətə gələnlər ancaq Bakını seçirlər? - AKTUAL
Bu gün, 01:02 |
|
|
|
• “Ermənistanın COP29-da iştirak edib-etməməsi heç nəyi dəyişməyəcək” - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 00:59 |
|
|
|
• Azərbaycanda çörək şirkəti - YENİDƏN TƏŞKİL EDİLİR
Bu gün, 00:05 |
|
|
|
• Tikinti şirkəti əmlakını və pullarını səhmdarları arasında böləcək - TOPLANTI
Bu gün, 00:02 |
|
|
|
• Ermənistanın siyasi dəsti-xətti sülh sənədinin imzalanmasına icazə vermir - FAKT BUDUR!
Dünən, 19:00 |
|
|
|
• Separatçını ”əsir” gözündə görən 52 avropalı... - ZİBİLƏ DÜŞMÜŞÜK...
Dünən, 18:58 |
|
|
|
• "ABŞ-də oturub belə bir bəyanat vermək bir az suallar doğurur" - deputatdan REAKSİYA
Dünən, 18:14 |
|
|
|
• “Rufo Gəncinski” Rusiyaya qayıtdı – Azərbaycanlı “qanuni oğru”lar arasında YENİ MÜHARİBƏ
Dünən, 18:12 |
|
|
|
• Texnologiya Universitetinin rektoru kollektivə təqdim edilib - FOTO
Dünən, 18:10 |
|
|
|
• İranın keçmiş nazirinin BAŞI QAÇIB -“Azərbaycanın qaz kəmərini raketlə vuraq”
Dünən, 18:08 |
|
|
|
• Paşinyan indi "Tehranın dili" ilə danışır - İNCƏLƏMƏ
Dünən, 18:07 |
|
|
|
• Qarabağdan köçən ermənilərə sürətli şəkildə vətəndaşlıq veriləcək - Ermənistan DİN
Dünən, 17:51 |
|
|
|
• ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı İsraili “offsayd”a salırlar - “Axios”
Dünən, 17:49 |
|
|
|
• London-Ankara münasibətlərində nələr yaşanır? - GƏLİŞMƏ
Dünən, 17:48 |
|
|
|
• Bu məhsulu xaricə 36 dollara satıb, 76 dollara geri alırıq – İqtisadçıdan maraqlı açıqlama
Dünən, 17:42 |
|
|
|
• Mesaj Ermənistandan gəldi - Növbədə Zəngəzurdur
Dünən, 17:41 |
|
|
|
|