Uzun müddət radikal müxalifət mövqeyində dayanan, sonradan hakimiyyətyönlü siyasi kurs götürən Vəhdət Partiyasının sədri Tahir Kərimli artıq Milli Məclisdə təmsil olunur.
Bir zamanlar Milli Məclisdə səs-küylü və emosional çıxıları ilə gündəmə gələn T.Kərimli hazırda parlamentin "lal” deputatları sırasındadır.
T.Kərimli "Reytinq”ə müsahibəsinə o vaxtkı parlamentlə indiki arasındakı fərqə aydınlıq gətirməklə başladı:
- İlk yada düşən zahiri görünüş fərqidir. O vaxt texnologiya zəif idi, komfort yox idi.
İndi isə Milli Məclisin təmtəraqlı iclas zalı var, hər bir deputata köməkçi və otaq ayrılıb. Belə götürəndə, Milli Məclis zəngin Azərbaycanın qanunverici orqanı kimi görünə bilir. Eyni zamanda, Milli Məclisdə yaxşı əmək haqqı ödənilir.
Bundan başqa, əvvəllər Milli Məclisdə müxtəlif hakimiyyət qollarının nümayəndələri iştirak edirdilərsə, hazırda bu, qanunla qadağandır.
- Bəs, ictimai-siyasi cəhətdən fərqlilikləri nədir?
- Böyük fərq var. O vaxt ölkənin ictimai-siyasi həyatanın ritmi Ali Sovetdə döyünürdü. Prezident və digər hakimiyyət qollarının rəhbər şəxsləri iclaslarda iştirak edirdilər. Ölkənin taleyi orda həll olunurdu. Bu müzakirələr telekanallarda efirə çıxırdı. Ölkənin taleyi orda həll olunduğuna görə, hamı diqqətini ora yönəltmişdi.
Zaman da başqa zaman idi, yeni quruluş meydana çıxırdı. Hamı maraqlanırdı ki, görək, ölkənin taleyi necə olacaq.
Artıq ölkədə oturuşmuş sistem var. Indi Milli Məclis əsasən qanunvericilik fəaliyyəti ilə məşğuldur. Bir də, ara-sıra yarım saat vaxt verilir, hər kəs istədiyi məsələni gündəmə gətirir.
- Tahir Kərimli Milli Məclisdə özünü o vaxt rahat hiss edirdi, yoxsa indi?
- O vaxt mən gənc idim, özümüz də müstəqil dövlət qururduq. İctimai-siyasi həyatın gündəmində olan məsələlər hər şeydən önəmli idi. Danışanda da, mövqe bildirəndə də nəticənin necə olacağını gözləmirdik. Fikirləşmirdik ki, bizi vəzifədən çıxaracaqlar, tutacaqlar, öldürəcəklər… Bir hədəfimiz var idi - müstəqilliyimizi təmin edək və torpaqlarımız azad olunsun!
O vaxt çoxlu sayda əqidəli insanlar siyasətə gəlmişdi və əqidə mübarizəsi aparırdıq. Bütün təhlükələrə baxmayaraq, mübarizə bizim üçün müqəddəs idi. Amma indi çox rahatlıqdır.
- Sizin emosional çıxışlarınız da hər kəsin yadındadır…
- İndi o cür çıxışlara ehtiyac yoxdur. Özümü öldürməyə, şəhid eləməyə ehtiyac qalmayıb. Artıq müstəqilliyimiz qurulub, şükür Allaha, sabitlik də var.
İndi də çıxışlar edirəm. Bunlar əsasən qanunvericiliklə bağlı olur. Ona görə də emosional olmağa ehtiyac yoxdur.
Düzdür, çıxışlarımı telekanallarda vermirlər, amma Milli Məclisin demək olar ki, bütün iclaslarında sözümü deyirəm. Çıxışlarımda tənqidlər də olur, hamısı da problemlərin həllinə hesablanır.
- 90-cı illərdəki çıxışlarınızda deyirdiniz ki, «mən yanıram, ona görə belə danışıram». İndi Sizi yandıran məsələ qalmayıb?
- Əlbəttə, var! Bugünlərdə mətbuata müsahibə verdim ki, ölkədə əxlaqi dəyərlərin tapdalanması, cəmiyyətin bu sahədə aşınması məni yandırır.
İndi də məni yandıran məsələlər var və Milli Məclisdə də bu barədə çıxış eləmişəm. Təəssüflə qeyd eləmişəm ki, Azərbaycanın elitası rusdillidir, öz dilini bilmir.
Millət vəkili olandan bəri sözümü deyirəm, sadəcə, populizmdən uzaq durmağa çalışıram.
İndi daha rahat, daha təmkinlə danışıram. İslahatlarla bağlı fikirlərimi bildirirəm. Təbii ki, məni ağrıdan məsələlər var və bu barədə sözümü deyirəm.
- Əvvəllər deputatlar Milli Məclisdə çıxışları zamanı spiker və onun müavinləri ilə mübahisə edir, sərt fikirlər səsləndirirdilər. Amma son dövrlər bu, mümkünsüz olub. Deyəsən, Siz də loyal davranmalı olursunuz. Bunu da onunla əsaslandırırlar ki, hamı "icazəli deputat” olduğuna görə, müstəqil davrana bilmir…
- O vaxt Ali Sovetin rəhbərliyi, eləcə də prezidentlə bizim aramızda ciddi fikir ayrılıqları olurdu. Ziddiyyətli mövqelərə görə də kəskin çıxışlar edirdik. Ölüm-dirim savaşına çıxmışdıq. Amma indi o cür hallar yoxdur.
Mandat məsələsinə gəlincə, əgər mənim seçildiyim dairədə seçicilərin 15-20 faizi desə ki, ordan Tahir yox, başqası seçilib, mən dərhal istefa verərəm.
O sualları da verirlər ki, Şamaxıda da seçmişdilər, deputat ola bilmədin, indi necə oldun?
Bir şeyi başa düşə bilmirəm, əgər xalqım məni seçibsə, hakimiyyət də bunu təsdiqləyibsə, mandatdan imtina etməliyəm?
Ola bilərdi, əvvəlki illərdəki kimi deputat olmayım. Hər halda, mən vəzifəyə, mandata görə özünü sındıran adam deyiləm.
Bu yaxınlarda Milli Məclisdə də bu barədə mövqeyimi ortaya qoymuşam. Mən istefa verərəm, amma hörmətsiz deputat olmaram. Vəzifəyə görə kiminsə qarşısında əyilməmişəm, bu yaşdan sonra da xasiyyətimi dəyişən deyiləm.
Milli Məclisə deputat seçiləndən bəri nə öz həyatımda, nə də qohum-əqrəbamın vəziyyətində dəyişiklik olmayıb ki, nəsə fikirləşim. Sovet dövrü ilə müqayisədə indi nəslim on dəfə pis yaşayır. Sözümün canı odur ki, mənim sözümü deməyimə əngəl olacaq bir şey yoxdur.
Ola bilsin ki, indi sözümüzü sakit və mədəni formada deyirik. O vaxt söz deyəndə bilirdik ki, arxamızda yüz minlərlə insan var. Biz müstəqillik, demokratiya uğrunda mübarizə aparırdıq. Xalq da arxamızda dayanırdı. Çox təəssüf ki, indi Azərbaycan xalqı öz faydasını güdən bir xalq olub. Artıq əqidə, ideologiya tandemi yada düşmür.
Diqqət edirsinizsə, müxaliət heç ideoloji mübarizə də aparmır. Ona görə də, hər hansı bir addım atanda düşünürsən ki, nəticəsi olsun.
Suriyada xalq ayağa qalxanda bizim müxalifət bayram edirdi ki, xalq inqilab edir, müsbət nəticələr olacaq. Ancaq nəticə oldu, həmin ölkələr yüz il geri düşdü. Bu mənada, hesab edirəm ki, Azərbaycanda sabitlik və təhlükəsizliyin önəmi daha artıqdır. Sabitlik, təhlükəsizlik olmadan, nə demokratiya, nə də insan haqları olacaq. Biz də gücümüz çatan qədər sabitliyə dəstək verməliyik.
- Br müddət öncə həmkarınız Zahid Orucla spiker Oqtay Əsədov arasında fikir ayrılığı yarandı. Nəticədə Zahid Oruc töhmət aldı. Halbuki öz mövqeyini bildirmişdi. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
- Bu, artıq bitmiş məsələdir. Zahid Orucun məsələsinə İntizam Komitəsində baxılıb və şifahi xəbərdarlıq edilib. Mən istəməzdim ki, belə bir vəziyyət yaransın. Düzü, mən bu cür gərginliklərdən narahat oluram. İstəyirəm ki, belə halda kimsə güzəştə getsin. Səbr eləmək, sonranı fikirləşmək lazımdır.
Onu da deyim ki, bu cür gərginliklərin olması normaldır, çünki müzakirələr zamanı, fərqli fikirlər səslənərkən bu cür narazılıqların ortaya çıxması da mümkündür. Odur ki, buna bir iş rejimi kimi baxsaq, daha yaxşı olar.
- Tahir bəy, artıq bir ilə yaxındır ki, millət vəkili seçilmisiniz. Təbii, əvvəlki sərbəstliyiniz də yoxdur. Bu mənada, deputat olmağınıza peşman deyilsiniz ki?
- Elə məqamlar olur ki, adam bilmir, nə etsin. Deputat olandan bəri o qədər şəxsi xahişlər edirlər ki, millət vəkili seçilməyimə peşman oluram. Çıxılmaz vəziyyətdə qalıram və o xahişlərin altında əzilirəm. Kömək eləmək istəyirəm, amma imkanım yoxdur. İnsanlar isə bəzən anmalaq istəmirlər.
Parlamentdə Ombudsmanın hesabatı zamanı çıxış elədim ki, iki ilə yaxındır devalvasiya olub, insanların kredit hüquqları pozulub, amma Ombudsman bu müddət ərzində bir dəfə də səsini qaldırmayıb.
Ümumi məsələlərlə bağlı öz mövqeyimi bildirirəm, ancaq şəxsi xahişlər səbəbindən Milli Məclisə düşdüyümə görə peşman oluram. Sonra da fikirləşirəm, nə yaxşı ki, deputat oldum.
Sizə səmimi bir söz deyim. Demək olar, 23 ildə ilk dəfəydi ki, əmək haqqı alırdım. Fikirləşirəm ki, neçə ildən sonra ailəmi dolandırmaq üçün əmək haqqı alıram, təqib rejmində yaşamıram, ailə-uşağımın, yaxınlarımın işə girmək şansları yaranıb. Dövlətimə, xalqıma kömək edə bilmirdim, ailəm yaman günə qalmışdı, indi onların problemlərini həll edə bilirəm. Yenə də gücümüz çatanda, əlimizə fürsət düşəndə xalqımız üçün çalışırıq və bundan sonra da çalışacağıq.
Ancaq onu da deyim ki, mənim üçün hansısa yüksək vəzifədənsə, deputat olmaq daha sərfəlidir. Çünki seçkili vəzifədir, heç kimin qarşısında hesabat vermirsən, dövlətin və vicdanın, seçicilərin qarşısında məsuliyyət daşıyırsan. Ona görə də çalışıram ki, nə vicdanımı, nə də xalqımı aldadım.
Bilirsiniz, gərək təmiz insanlara qiymət verilsin. Hər şeyi kənara qoyuram. Bu gün məhkəmə sistemindəki rüşvətxorluqdan danışan müxalifət nümayəndələri niyə bir dəfə dilə gətirmirlər ki, Tahir Kərimli rüşvət almadı (Ali Məhkəmənin sədri olduğu dövrü nəzərdə tutur-red.), qanunu şah bildi, şahı qanun bilmədi, halal işlədi?..
İllər boyu təhqirlər eşitdim, təzyiqlərə məruz qaldım. Yəni, hər şeyə ədalətlə qiymət vermək lazımdır. Elə bu ədalətsizliklərinə görə də cəmiyyət tərəfindən dəstək almırlar.
İndi məni hakimiyyətdən mandat almaqda ittiham edənlər vaxtiylə indiki hakimiyyətin yanında quzu kimi dayanırdı, mənim yerimdə parlamentdə oturmuşdular.
Amma mən yenə də hər şeyi unuduram, umu-küsü etmək istəmirəm. Hesab edirəm ki, ölkəmizin sabitliyi üçün hər kəs vahid mövqedən çıxış etməlidir. Təki küçələrimizdə qan axmasın, ölkəmiz dağılmasın.
Mənim bir fikrim var: gəncliyində inqilabçı, orta yaşda islahatçı, qoca yaşda mühafizəkar olmaq insanın xislətidir. Hazırda islahat tərəfdarıyam və düşünürəm ki, islahat Azərbaycana yalnız müsbət töhfələr verə bilər.
