Ukraynanın Rusiya ordusuna qarşı əks-hücum məlumatların qapalılığı ilə yadda qaldı. Bir tərəfdən əksər ekspertlər baş verənləri şərh etmədi, digər tərəfdən, Ukrayna Baş Qərargahı hadisələr haqqında kifayət qədər məlumat vermədi. Bununla da bəzi insanlar Rusiya Müdafiə Nazirliyinin mətbuat katibi İqor Konaşenkovu, İqor Girkin Strelkov və digər rusiyalı ekspertlərin fikirlərini oxumağa başladılar.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin zabiti, hərbi analitik İqal Levin “Uanews”a müharibə zamanı informasiya qapalılığı, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin şərqdə və cənubda uğurlu əks-hücumunun nəticələri, eləcə də qarşıdakı dövrdə Ukraynanın kritik infrastrukturunun atəşə tutulması riskləri barədə danışıb. DİA.AZ müsahibəni AYNA-ya istinadla təqdim edir:
- Müharibə dövründə informasiya azlığı, oxucularla ünsiyyət necə olmalıdır?
- Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücum əməliyyatı zamanı informasiya kommunikasiyası bacarıqla quruldu. Bu, məhz belə olmalıdır. Ukraynalıların yalnız kiçik bir hissəsi müasir informasiya çatışmazlığını rus mediasını və bloqerlərini oxumaqla kompensasiya edir. Hamımız çox gözəl başa düşürük ki, onların hesabatlarında etibarlı və doğru heç nə yoxdur və ola da bilməz.
- Hərbi əməliyyatlar kontekstində ünsiyyət ideal olaraq necə olmalıdır? İsraildə necə işləyir?
- İstənilən və xüsusilə hücum əməliyyatları zamanı hesabatları nə qədər cüzi və “quru” olsa da, əsas məlumat mənbəyi Müdafiə Nazirliyi olmalıdır. İsraildə rəsmi məlumat mənbəyi yalnız İsrail ordusunun rəsmi nümayəndəsi və mətbuat xidmətidir. Cəbhədə baş verənləri ancaq onlar şərh edirlər. İsraildə məsələn, Yuri Butusov kimi ekspertlər yoxdur. İsrailin bütün müharibə müxbirləri əslində hərbi müxbirlər və ya hərbi analitiklər deyil, Müdafiə Nazirliyi və İsrail ordusunun rəsmi məlumatlarına əsaslanaraq bunu insanlara əlçatan bir dildə şərh edən müşahidəçilərdir.
- Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Xarkov vilayətində həyata keçirdiyi əks-hücum əməliyyatının uğurunun sirri nədir?
- Xarkov vilayətindəki rus ordusu müdafiənin tamamilə dağılması ilə üzləşib. Bu nadir haldır və heç də həmişə irimiqyaslı müharibələrdə olmur. Bu, bir tərəfdən heyrətamiz hadisədir, digər tərəfdən də bunun baş verməsi çox yaxşı haldır. Əks-hücumda Ukrayna Silahlı Qüvvələri bir qayda olaraq, hər hansı bir hücum əməliyyatında itkilərin həmişə daha yüksək olmasına baxmayaraq, minimal şəxsi itkilərə malikdir.
Xarkov vilayətində rusların müdafiəsinin dağıdılması bir sıra amillərlə baş verdi. Birincisi, onlar Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin bu istiqamətdə zərbə və hücumunu gözləmirdilər. Ukrayna ordusu Xerson vilayətində hücum əməliyyatına başladığını rəsmən elan edib və düşmən əsas səylərini orada cəmləyib. Yəni sürprizin təsiri böyük rol oynayıb. Bundan əlavə, Xarkov vilayətində təcavüzkar yalnız birinci müdafiə xəttini qura bildi, ikinci və üçüncü isə yox idi.
İkincisi, Rusiya ordusunda bölmələr, komanda məntəqələri və qərargahlar arasında əlaqələr var. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin qruplaşması çox sürətlə irəlilədiyi üçün bir çox rus bölməsi kəsildi və məlumatı vaxtında mərkəzə ötürə bilmədi və ya əlavə qüvvələr tələb edə bilmədi.
Üçüncü səbəb isə pis xəbərləri “yuxarıya” çatdırmaq qorxusudur. Əminəm ki, cəbhə komandirləri uzun müddət tərəddüd etdilər və məlumatı ali komandanlığa ötürməkdən imtina etdilər. Bu, həlledici rol oynadı, çünki belə sürətli əks-hücum şəraitində hər dəqiqə qızıl qədər dəyərlidir.
- Ukrayna Silahlı Qüvvələri Xerson vilayətində də əks-hücum əməliyyatı keçirir. Bunu uğurlu hesab etmək olarmı və niyə “Xarkov blitskrieg”indən xeyli yavaş gedir?
- Cənubdakı əməliyyat yaxşı gedir, sadəcə onun nəticələrinin heç də hamısı mediada işıqlandırılmır. Hazırkı əks-hücum rəsmi olaraq bildiriləndən qat-qat effektivdir. Mən bunu əminliklə deyirəm, çünki cəbhə xəttindəki döyüşçülərlə əlaqə saxlayıram və məndə ilkin məlumatlar var.
Baxmayaraq ki, ağırlaşdırıcı təsir hələ də mövcuddur. Artıq qeyd etdiyim kimi, Xerson vilayətində Xarkov vilayətindən fərqli olaraq işğalçılar müdafiəyə hazırlaşır və üç müdafiə xətti qururdular. Hətta “Telegram” kanallarındakı məlumatlara görə, rusların şərqdə və cənubda eyni vaxtda Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücumuna hazırlaşdıqları hiss olunurdu. Ancaq Xarkov vilayətində buna ümumiyyətlə hazırlaşmırdılarsa, Xerson bölgəsində daha böyük qüvvələr topladılar.
Buna Ukrayna rəsmilərinin də bir neçə ay ardıcıl olaraq cənubda əks-hücum hazırlamaq barədə açıq danışması kömək etdi. Beləliklə, Ukrayna Silahlı Qüvvələri düşməni faktiki olaraq çaşdırdı və Xarkov vilayətinin “asan” azad edilməsinə yol açaraq onu Xerson və Zaporojye istiqamətlərində qüvvələri cəmləşdirməyə məcbur etdi.
- Baş Qərargahın və Müdafiə Nazirliyinin bu manevrini informasiya-psixoloji təzyiqi hesab etmək olarmı?
- Xeyr, bu, ənənəvi formada psixoloji təzyiq deyil, ümumi aldatma taktikasıdır. Psixoloji təbliğat ilk növbədə mülki şəxslərə yönəlir. Bu üsullar orduda işləmir.
Əks-hücum hazırlayarkən həmişə düşmənə qarşı bir neçə istiqamət və zərbələr hazırlanır, yalnız bir zərbə əsas, qalanı isə köməkçi olur.
Rusiya hərbçiləri və Luqansk separatçıları Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin bu qədər güclü və genişmiqyaslı əks-hücumunu gözləmirdilər.
- Ukrayna Silahlı Qüvvələri Donetsk və Luqansk vilayətlərini işğaldan azad etməyə nə dərəcədə hazırdır? Yaxın gələcəkdə belə bir əməliyyat üçün kifayət qədər qüvvə və resurslar varmı?
- Hər şey Qərbin silah təchizatından asılı olacaq. Əgər silah tədarükü indiki kimi sürətlə və böyük həcmdə davam edərsə və hətta artarsa, gələn il Ukrayna Silahlı Qüvvələri Luqansk və Donetsk vilayətlərini tamamilə işğaldan azad edə, hətta qanunsuz ilhaq edilmiş Krımı geri qaytara biləcək.
Ukrayna müasir silahlar istehsal etmir - biz indi Qərbdən bütün mərmiləri, zirehli transportyorları, özüyeriyən silahları, MANPADS, MLRS və digər silahları alırıq. Əgər bu silah tədarükü davam edərsə, Ukraynanın 1991-ci il sərhədlərinə qədər bütün ərazilərini azad edə bilməməsi üçün heç bir səbəb görmürəm.
- Sentyabrın 11-də Rusiya Xarkov vilayətindəki istilik elektrik stansiyasına raket zərbələri endirib və bir neçə rayonu müvəqqəti olaraq işıqsız qoyub. Kreml Ukraynanın kritik infrastrukturunu məhv etməklə açıq terror oyununa başlayıb. Düşməndən başqa nə gözləmək olar?
- Rusiya Kiyevi danışıqlar masasına oturtmağa çalışır. Kreml dinc əhalini qorxutmaq ümidi ilə kritik infrastruktur obyektlərinə raket zərbələri endirərək, danışıqlara razılıq vermək üçün ölkə rəhbərliyinə təzyiq göstərir.
Ukrayna danışıqları istəmədiyi və öz ərazilərini işğaldan azad etmək istədiyi üçün Rusiya şəhərlərə, evlərə və əhaliyə zərbələr endirməkdə davam edəcək. Xatırladım ki, ruslar ilk dəfə fevralın sonunda Xarkovdakı yaşayış massivinə çoxsaylı reaktiv raket sistemindən zərbələr endiriblər. Müharibə davam edərkən, raşistlər Ukrayna şəhərlərinin kritik infrastrukturunu atəşə tutublar və bundan sonra da atəşə tutacaqlar.
Aprel ayında ruslar Kramatorskda dəmiryol vağzalına hücum edərək çoxlu sayda insanı öldürüb və yaralayıblar. Bu hadisədən sonra bir çox ukraynalı psixoloji travma aldı, bəziləri hətta dəmiryol vağzalına yaxınlaşmağa qorxmağa başladılar. İndi təcavüzkar kritik infrastruktura zərbə vurub və bir neçə milyon insanı müvəqqəti olaraq işıqsız qoyub.
- Bu iki hal arasında əsas fərq nədir?
- Əsas fərq odur ki, vağzalı vursan, yalnız gediş-gəliş yerində insanları öldürüb şikəst edirsən. Əgər siz qışda kritik infrastruktura zərbə vurursunuzsa, o zaman yüz minlərlə, hətta milyonlarla insanın yaşadığı şəhər və kəndləri şaxtada istiliksiz və işıqsız qoyursunuz.
- Bir tərəfdən Ukraynanın hava hücumundan müdafiə sistemləri yaxşı işləyir - infrastruktura atılan 12 raketdən 9-u zərərsizləşdirilib. Digər tərəfdən kritik infrastrukturun bir hissəsi vurulub. Sizcə nə çatışmır?
- Dünyada mövcud olan hava hücumundan müdafiə və ya raket əleyhinə müdafiə sistemlərinin heç biri səmanı 100% bağlamaq gücündə deyil. Hətta İsrailin “Dəmir Qübbə” sistemi də düşmənin bütün raketlərini tamamilə vura bilmir - onlardan bəziləri hələ də bu və ya digər şəkildə hədəfə çatır.
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Hərbi Hava Qüvvələrinin işində obyektiv olaraq heç bir problem yoxdur. Səmanın qorunmasını artıra biləcək yeganə məsələ mümkün qədər çox qurğu birləşdirərək sistemi mümkün qədər sıxlaşdırmaqdır.
- Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin komandanı Valeri Zalujnı rusların 2023-cü ildə Kiyevə yeni hücum cəhdini istisna etməyib. Bu risk nə qədər böyükdür?
-Ruslar hələ də Ukraynanı tamamilə işğal etmək istəyirlər və yenidən Kiyevi ələ keçirməyə cəhd edirlər. Bu istək Xarkov və Xerson vilayətlərindəki hərbi məğlubiyyətlər fonunda daha da güclənir. Kreml əmindir ki, əgər paytaxtı ələ keçirsə tez bir zamanda müharibədə qalib gələ və Ukraynanı işğal etmək olar. Amma bu gün Rusiya Federasiyasının bu cür əməliyyatlar üçün kifayət qədər silah və şəxsi heyəti yoxdur. Ona görə də qarşıdan gələn qış və ya 2023-cü ilin yaz-yay aylarında Kiyevə yeni hücum ehtimalı çox azdır. Lakin gələcəkdə bunu istisna etmək olmaz.
- Belarus ordusunun cəlb olunması qüvvələr balansına təsir edə bilərmi?
- Aleksandr Lukaşenkonun ordusu Kiyevi ələ keçirəcək qədər güclü deyil.
- Putin dövlət korporasiyalarına və oliqarxlara Ukraynaya qarşı silahlı təcavüzü və müharibənin “yeni mərhələsini” artırmaq üçün özəl hərbi şirkətlər yaratmağı tapşırıb. Müharibənin bu yeni mərhələsi necə olacaq, onun xüsusiyyətləri nədən ibarət olacaq?
- Bu, hərbi əməliyyatların ümumi mənzərəsinə təsir etməyəcək. Rusiyanın Kiyev, Dnepr, Odessa və digər böyük şəhərləri tutması üçün yüz minlərlə kadr lazımdır. Onlar özəl hərbi şirkətlərə könüllülər cəlb etməyə cəhd edə bilərlər, lakin bu, maksimum 10-20 min nəfərdir.
- Rus nəşrləri INSIDER-də qeyd edilib ki, altı aydan sonra Rusiya artilleriya üçün raket və sursat çatışmazlığı ilə üzləşə bilər. Bu ehtimal nə qədər böyükdür? Belə bir kəsirlə qrupun sayının artması, məsələn, Kalaşnikov avtomatı və ya Mosin tüfəngləri olan 100 min nəfərə qədər artım vəziyyəti kökündən dəyişə bilərmi?
- Sadəcə hər kəsə Mosin tüfəngləri və Kalaşnikov avtomatları vermək səmərəsizdir, nəticə verməyəcək. Komandirlər və infrastruktur olmadan o, ordu deyil, HIMARS reaktiv sistemləri üçün “yem” olacaq.
Ümumiyyətlə, rusların sursat ehtiyatı məhduddur və əbədi müharibə üçün kifayət etməyəcək. Ona görə də onlar danışıqlar üçün bu qədər kampaniya aparırlar - sülh müqaviləsi imzalamaq və status-kvonu düzəltmək istəyirlər. Prinsipcə, ruslar uzunmüddətli hərbi kampaniya planlaşdırmırdılar, çünki onlar hesab edirdilər ki, Ukraynanı bir həftəyə işğal edə bilərlər.
INSIDER-dəki məqaləyə gəlincə, maraqlıdır və düzgün nəticələrə malikdir. Amma bir çox başqa aspektləri nəzərə almadığına görə mən bunu nominal olaraq qəbul etməzdim.
-Bir neçə ay əvvəl Qərb tərəfdaşlarımız Ukrayna üçün hansı silahların uyğun olduğunu daha yaxşı bildiklərini iddia etdilər və bizə yüzlərlə kilometr məsafəni vura bilən ATACMS ballistik raketlərini vermək istəmədiklərini açıq şəkildə bildirdilər. Onlar qorxurdular ki, bu halda Ukrayna şəhərlərinin atəşə tutulmasına cavab olaraq Ukrayna Silahlı Qüvvələri Rusiya şəhərlərini atəşə tutmağa başlayacaq və cəbhənin özündə heç nə dəyişməyəcək. ATACMS uzaqmənzilli ballistik raketlərin və oxşar uzaqmənzilli silahların yaxın gələcəkdə Ukraynaya təhvil verilməsi ehtimalı nə dərəcədədir?
- Gələcəkdə, hansısa mərhələdə ABŞ bu raketləri Ukraynaya ötürəcək. Bu, an məsələsidir. Bu raketlərin sonda bizə verilməməsi üçün heç bir səbəb görmürəm.
Ukrayna ATACMS və bir sıra digər ölümcül silahlar çatışmazlığı səbəbindən hələ də almayıb. Amma düşünürəm ki, yavaş-yavaş bu raketlər kifayət qədər miqdarda istehsal olunacaq və Rusiya xəttinin dərinliklərinə zərbələr endirmək üçün Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə veriləcək.
Nəzərinizə çatdırım ki, Qərb tərəfdaşları bütün silahları mərhələli şəkildə Ukraynaya ötürür. ATACMS görünür, ölkəmizin yenicə yaxınlaşdığı mərhələnin silahıdır.
- Bizə silah verirlər, amma Rusiya Federasiyasının ərazisinə atəş açmamaq barədə razılaşmalar var. Ancaq Ukrayna fevralın 24-də öz ərazilərini sərhədlərinə qaytarsa belə, ruslar bizə atəş açmağı dayandırmayacaq. Ukrayna bu halda nə etməlidir? Rusiya Federasiyasının sərhədyanı ərazilərinin cavab atəşinə tutulması nə dərəcədə əsaslıdır? Qələbəni yaxınlaşdırmağa kömək edəcəkmi?
- Ukrayna döyüşməlidir. Müharibə davam edir və heç kim söz vermədi ki, bir aya bitəcək. İstənilən infrastruktur və hərbi obyekt harada yerləşməsindən asılı olmayaraq - Rusiya və ya Belarus ərazisində qanuni hədəfdir. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin onu məhv etmək hüququ var. Avqust ayına qədər Ukrayna Krımdakı hədəflərə zərbə endirmirdi. Eyni şəkildə, ordumuz hər an həm Rusiya Federasiyası ərazisində, həm də Belarus ərazisində istənilən obyektə zərbə endirə bilər.
Krım Ukraynanın ərazisidir. Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev qorxub və deyib ki, Krımı vurmaq fikrinə düşməsinlər, əks halda ruslar ölkəmiz üçün “məhkəmə günü” təşkil edəcəklər. Ancaq İkrayna ordusu bunu etdi. Valeri Zalujnı və Mixail Zabrodski öz məqalələrində etiraf ediblər ki, avqustda Krımda silah-sursat bazalarına və komanda məntəqələrinə zərbələr Ukrayna silahları ilə həyata keçirilib.
