“BİZ DÖZÜMLÜ DEYİLİK”
12-12-2011, 16:01
“İSLAHATLAR APARILMASA, HEÇ NƏ STABİL OLMAYACAQ”
Avropa İttifaqının Azərbaycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri, səfir Roland Kobia Beynəlxalq İnsan hüquqları Günü ilə əlaqədar Turan İnformasiya Agentliyinin suallarını cavablandırıb...
Sual: Hörmətli cənab səfir, Azərbaycanın beynəlxalq öhdəlikləri kontekstində ölkədə insan hüquqları sahəsində vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz?
Cavab: İnsan hüquqları Avropa İttifaqının əsas dəyərləridir. Aİ insan hüquqlarına unikal və bölünməz dəyər kimi baxır və onları təkcə təşkilat daxilində deyil, dünyanın hər yerində tətbiq etməyə sadiqdir. Bizim tərəfdaşlarımız başa düşürlər ki, bu, bizim mövqeyimizdir və bununla əlaqədar heç bir sirr və ya gizli gündəlik yoxdur.
Bu baxımdan Aİ Azərbaycanda insan hüquqları məsələsində sıx əməkdaşlığı və tərəqqini yüksək qiymətləndirir. 2010-cu ildə insan hüquqları məsələləri üzrə müntəzəm dialoqun başlanması çox müsbət addım oldu. Bununla belə, 2011-ci ildə biz ölkədə bu sahədə vəziyyətlə bağlı narahatlığımızı ifadə etmək məcburiyyətində qaldıq. Toplaşmaq azadlığı, eləcə də mülkiyyət hüququ məsələləri hakimiyyətlə danışıqlarımızın gündəliyində mühüm yer tutdu.
Qeyd etmək istərdim ki, Aİ ölkələrindən könüllü olaraq can atdığından daha çox şey istəmir. Aİ heç nəyi zorla qəbul etdirmir, biz sadəcə ölkələrin üzərinə götürdüyü beynəlxalq öhdəliklərə riayət olunmasını təmin etmək istəyirik.
Azərbaycan Avropa Şurasına və ATƏT-ə daxil olarkən könüllü olaraq suveren qərar verib və öhdəliklər qəbul edib.
Azərbaycan insan hüquqlarına riayət olunmasına və vətəndaşlarının əsas azadlıqlarına zəmanət vermək üçün öz təşəbbüsü ilə Aİ ilə əməkdaşlıq edir.
Bu mənada müəyyən səylərə, məsələn, siyasi dialoq və islahatlar sahəsində, o cümlədən seçki prosesində və məhkəmə hakimiyyətinin müstəqilliyi sahələrində islahatlara ehtiyac var.
Mən nikbin əhval-ruhiyyədəyəm, biz Azərbaycanın Avropaya üz tutduğunu diqqətə aldıq və hesab edirəm ki, bu məsələlərdə tərəqqi realdır. Məsələn, “Şərq tərəfdaşlığı” proqramı çərçivəsində Aİ problemlərin həllində və mövcud təhlükələri dəf etməkdə Azərbaycanı dəstəkləməyə hazırdır.
Sual: Azərbaycanda toplaşmaq azadlığına, xüsusən Bakıda mitinq keçirilməsinə olan qadağaları necə qiymətləndirirsiniz?
Cavab: Artıq dediyim kimi, Aİ əsas dəyərlərinin müdafiəsinə böyük əhəmiyyət verir. Söz azadlığı və toplaşmaq azadlığı da buraya daxildir. İndiyədək Aİ kifayət qədər açıq olaraq, bu ilin yazında Bakıda dinc nümayişlərin qarşısının alınması və sonradan bu mitinqlərin iştirakçılarının mühakimə olunması ilə bağlı narahatlığımızı ifadə edib.
Bu məsələ daim diqqətimizdədir və biz ikitərəfli görüşlərimizdə, o cümlədən ədalətli mühakimə, azadlıq və təhlükəsizlik, insan hüquqları və demokratikləşmə məsələləri üzrə alt komitədə Azərbaycan hökuməti qarşısında insan hüquqlarının müdafiəsi məsələsini qaldırırıq.
ATƏT-in Bakıda icra hakimiyyəti orqanları ilə dialoqda bu problemin qənaətbəxş həllini tapmaq üçün göstərdiyi səyləri alqışlayırıq. Yaxın gələcəkdə, 2013-cü il seçkilərinə hazırlığın başlaması ilə müəyyən irəliləyişə ümid edirik.
Sual: Azərbaycan demokratları hesab edirlər ki, Qərb Azərbaycanda demokratiyanı neft və qaza dəyişib. Məhz buna görə Avropa demokratik normaların pozulmasına bu qədər dözümlü yanaşır. Bu iddia ilə razısınızmı?
Cavab: Birincisi, “dözümlü” dedikdə nə nəzərdə tutulduğunu dəqiqləşdirmək lazımdır. Aİ-nin ölkədə daxili proseslərə müdaxilə edəcəyini gözləyirsinizsə, Aİ-nin mahiyyətini anlamamısınız.
Biz dözümlü olmamışıq və bu il dəfələrlə ictimai və xüsusi görüşlərdə, Aİ səviyyəsində və Aİ üzvü olan bəzi dövlətlər səviyyəsində açıq-aşkar demokratik cəbhədə hadisələrin inkişafından narahat olduğumuzu qeyd etmişik.
Bununla belə, biz konstruktiv qarşılıqlı fəaliyyəti dəstəkləmək istəyirik, bu Aİ üçün əsas prinsipdir.
Aİ və Azərbaycan çoxdankı tərəfdaşlardır və bizim münasibətlərimiz çoxtərəflidir. Biz energetika sahəsində bir çox digər sahələrlə paralel olaraq əməkdaşlıq edirik. İstənilən ölkə ilə münasibətlərini qurarkən Aİ-nin əsas prinsipi insan hüquqları, demokratiya və qanunun aliliyinə hörmətdir. Bu o deməkdir ki, sözügedən prinsipə məhəl qoyulmasa, energetika və ya istənilən digər sahədə münasibətlər irəliləyə bilməz. Ərəb dünyasında son beynəlxalq hadisələr də bunu sübut etdi.
Beləliklə, demokratiya, insan hüquqları və qanunun aililiyi sahəsində irəliləyiş xalqın əsas istəyidir. Amma mən eyni zamanda düşünürəm ki, cəmiyyət nə qədər hakimiyyətin ona qarşı hörmətini hiss edərsə, siyasi sabitlik o qədər çox saxlanacaq.
Sual: Bu yaxınlarda Aİ Azərbaycanın Ədliyyə Nazirliyinə islahatlar üzrə layihələr üçün 3,7 mln. avro ayırıb. Sizcə, Azərbaycan hökuməti bunu özü etməli deyilmi və düşünmürsünüzmü ki, belə böyük məbləğlərdən daha mühüm və faydalı məqsədlərlə, məsələn, vətəndaş cəmiyyətinin, siyasi məhbusların, vəkillərin, KİV-in və s. dəstəklənməsi üçün istifadə oluna bilər?
Cavab: Artıq qeyd etdiyim kimi, Aİ Azərbaycanda müxtəlif sahələrdə iştirak edir və bu münasibətlər həm dövlət müəssisələri, həm də vətəndaş cəmiyyəti ilə qurulur.
Biz anlamalıyıq ki, istənilən ölkədə islahatlara və dəyişikliklərə gedən yol hökumətdən, həmçinin vətəndaş cəmiyyətindən keçir. Əlbəttə, islahatların aparılması və zəruri vasitələrin təmin edilməsi hökumətdən asılıdır. Vəziyyəti 3,7 mln. manat hesabına dəyişmək niyyətində deyilik, məqsədimiz yardım və dəstək göstərməkdir. Bu gün Ədliyyə Nazirliyi ilə əməkdaşlıq ediriksə, bu o deməkdir ki, hökumət də, Aİ də ölkənin Ədliyyə Nazirliyinin səlahiyyətində olan məsələləri Avropa qanunvericiliyinə yaxınlaşdırmaq tələblərini yerinə yetirməsinə yardım göstərilməsi zərurəti olduğunu hesab edir. Bununla belə, bizim Ədliyyə Nazirliyinə dəstəyimiz digər səyləri əvəz etmir.
Aİ Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinə də dəstək göstərən ən iri xarici donordur. 2007-ci ildən etibarən Avropa Demokratiya və İnsan Haqlarına yardım aləti vasitəsilə QHT-lərə 4,7 mln. avro yardım ayrılıb.
2010-cu ilin noyabrında biz ümumi büdcəsi 1,9 mln. avro olan layihə müsabiqəsinə start verdik. 12 layihə seçdik, onlar 2012-ci ildə başlayacaq. Aİ Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinin maliyyələşdirilməsində və inkişafında mühüm rol oynamaqda davam edəcək, bütün tərəfdaş ölkələrdə vətəndaş cəmiyyətini dəstəkləməyə davam edəcəyik və bizim maliyyə dəstəyimiz artacaq.
Sual: Biz bilirik ki, Aİ demokratiyanın pozulması ilə əlaqədar Belarusun yüksək vəzifəli məmurları barəsində sanksiyalar qəbul edib. Aİ-nin Azərbaycanda energetika maraqlarından irəli gələrək, azərbaycanlı məmurlar barəsində bunu edə bilmədiyi doğrudurmu?
Cavab: Bizim Belarusa yanaşmamız Aİ-nin insan hüquqları və demokratiya məsələsində yeni, daha sərt mövqeyinin əyani nümunəsidir. Aİ tərəfdaş ölkələrin Avropa Şurası, ATƏT və Aİ qarşısında götürdükləri öhdəliklərini yerinə yetirəcəyini gözləyir. Bu baş vermədikdə və hətta belə bir imkan müzakirə edilmədikdə, bunun nəticələri qaçılmaz olur. Amma bu, bizim dialoq və konkret irəliləyişlər yolu ilə imkan daxilində qaçmaq istədiyimiz vəziyyətdir. Əlbəttə, hazırda Azərbaycanla bağlı bu, gündəmdə deyil. Hər ikisinin MDB məkanına daxil olduğuna baxmayaraq, Belarus və Azərbaycan müqayisə oluna bilməz.
Aİ dəfələrlə Belarusda insan hüquqları, demokratiya və qanunun aliliyi, KİV azadlığı sahəsində vəziyyətin pisləşməsi ilə əlaqədar narahatlığını ifadə edib və Belarus hakimiyyətini konkret addımlara çağırıb. Təəssüf ki, biz bu çağırışlara hər-hansı müsbət cavab ala bilmədik.
Azərbaycan etiraf edir ki, siyasi islahatlar ümumi maraqlara xidmət edəcək və ölkədə demokratiyaya sadiqliyini bəyan edir. Bu etiraf çox yaxşı dönüş nöqtəsidir. Siyasi və iqtisadi islahatlar aparılır, bəziləri üçün islahatların tempi çox yavaş görünə bilər, amma onlar mövcuddur.
Qarşıda görüləcək çox iş olsa da, hesab edirik ki, tərəfdaşlarımızın göstərdikləri Avropaya inteqrasiya cəhdləri Azərbaycanda demokratik inkişafa müsbət təsir göstərəcək.
Enerji sahəsindəki münasibətlərimizin əhəmiyyətinə baxmayaraq, bizim əməkdaşlığımız yalnız bu sahə ilə məhdudlaşmır və bütün məsələlər sadə terminlərlə izah edilə bilməz. Münasibətlərimizin möhkəm olması üçün onlar bizim sərbəst qəbul etdiyimiz əsas dəyər və prinsipləri əhatə etməlidir və biz Azərbaycanın neft və qazını Avropaya satmaq marağının böyük olmasından, bizim isə bu resursları almaq marağında olmağımızdan asılı olmayaraq, həmişə o dəyərləri təşviq edəcək.
Və mən hesab edirəm ki, bu gün, Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günündə bu məsələlər üzrə açıq-aydın fikir bildirmək çox vacibdir. Aİ insan hüquqlarının təşviqi, demokratikləşmə işinə sadiqdir və biz uzunmüddətli gələcəkdə münasibətlərin sabit inkişafı məqsədilə tərəfdaş ölkələrdə zəruri islahatların təşviqinə davam edəcəyik. Bu, yalnız prinsipi təşviq etmək məsələsi deyildir, həm də uzun müddətli əlaqələrin davamlı olması mənafeyinə xidmət edir.
Geri qayıt