Trampın qələbəsi Azərbaycana nə vəd edir?
7-11-2024, 14:10
Beləliklə, Donald Tramp ABŞ-ın 47-ci Prezidenti seçildi. Aparıcı dünya dövlətində seçkilərin nəticələri, şübhəsiz ki, planetar miqyasda gələcək hadisələrə təsir göstərəcək.
Tramp artıq seçkilərdə qələbəsini elan edib. Florida ştatının “West Palm Beach” şəhərində tərəfdarları qarşısında çıxışı zamanı "Biz tarix yazdıq" açıqlamasını verib. Onun sözlərinə görə, respublikaçılar “bu ölkədə heç vaxt görülməmiş” qələbə qazanıblar.
Qalmaqallarla və gözlənilməz süjetlərlə dolu Amerika siyasətinin standartlarına görə, builki seçki kampaniyası bütün rekordları qırdı. Seçkilər yüksək seçici fəallığı və çoxlu sayda vətəndaşın vaxtından əvvəl səs verməsi ilə yadda qaldı. Televiziya kanalları seçki məntəqələrinin kənarında izdihamlı növbələrin olduğunu göstərirdi.
Baxmayaraq ki, son vaxtlara qədər Tramp Respublikaçılar Partiyası üçün çətin namizəd kimi görünürdü. Tramp iki impiçmentdə, bir çox cinayət işlərində və ən əsası, tərəfdarlarını Kapitoliyə hücuma sövq edən son seçkilərdə məğlubiyyətini etiraf etməkdən imtina etməkdə ittiham olunurdu.
Lakin sonrakı hadisələr göstərdi ki, Trampın yaxınlaşmaqda olan cinayət ittihamları, rəqiblərinə qarşı kobudluğu, eləcə də keçmiş işçilərinin onu “faşist” adlandırması onun qələbəsi halında qeyri-qanuni miqrantların “kütləvi deportasiyası”na söz verdiyi seçicilərinin əksəriyyətini özündən uzaqlaşdırmadı.
Seçki kampaniyası başlamazdan əvvəl sorğuda iştirak edən amerikalıların əksəriyyəti Trampın Harrisdən daha yaxşı iqtisadiyyatla məşğul olacağını söyləyirdi. Beləliklə, iqtisadiyyat seçicilər üçün əsas prioritetdir. Baxmayaraq ki, işsizlik aşağı səviyyədədir və fond bazarı sürətlə inkişaf edir, əksər amerikalılar hər gün 1970-ci illərdən bəri görünməyən inflyasiyadan əziyyət çəkirlər.
Seçkilərdə qalib gələn Tramp, ikinci müddətə yenidən seçilmək üçün rəqibinə uduzduqdan sonra, 120 ildə Ağ Evə qayıdan ilk ABŞ Prezidenti oldu. Tramp həm də ağır cinayətlərdə mühakimə olunan ilk ABŞ Prezidenti olacaq və federal ittihamlarla deyil, dövlət ittihamı ilə məhkum edildiyi üçün özünü əfv edə bilməyəcək.
Trampın qələbəsi ABŞ-ın avropalı müttəfiqlərini ciddi şəkildə narahat edir, onlar onun Çin üçün ixrac mallarına vergi tariflərini 60%-ə, digər ölkələr üçün isə 20%-ə qədər artırmaqla bağlı seçki vədlərindən ehtiyat edirlər.
Trampın ABŞ-ın Avropadakı hərbi mövcudluğunu azaltmaq və müdafiə xərclərini artırmaq üçün NATO ölkələrinə təzyiqi artıracağı vədi də avropalıları narahat edir. Bir çox müşahidəçilərə Trampın Rusiya-Ukrayna münaqişəsini 24 saat ərzində sona çatdırmaq niyyəti ilə bağlı mövqeyi aydın deyil. Hətta onun Ukraynanı maliyyələşdirməyi dayandırmaq zərurəti ilə bağlı bəyanatlarına da şübhə ilə yanaşılır, çünki maliyyə məsələlərində həlledici rolu Konqress oynayır.
Ancaq bir şey aydındır: Trampın qələbəsi özü ilə qaçılmaz geosiyasi dəyişikliklər gətirir. Əvvəlki prezidentliyi dövründə o, ABŞ-ın qlobal münaqişələrdə iştirakının azaldılmasını və müttəfiqlərin müdafiə imkanlarının artırılmasını vurğulamışdı. Tramp İranla nüvə sazişindən də çıxıb. Bu baxımdan bir çox ölkələr dünya siyasətində dəyişikliklər gözləyir.
Azərbaycana gəlincə, Co Bayden administrasiyası son zamanlar Bakıya qərəzli münasibət nümayiş etdirib və Trampın seçilməsi ilə bağlı Ağ Evdə praqmatizmin üstünlük təşkil edəcəyinə və bununla da Vaşinqtonun Cənubi Qafqazda təhlükəli avantüralardan çəkinəcəyinə müəyyən ümidlər var. Hələ bu il iyulun 20-də ikinci Şuşa Qlobal Media Forumu zamanı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Trampın ABŞ Prezidenti seçilməsinə üstünlük verdiyini bildirmişdi. Beləliklə, Ağ Evdəki Oval kabinetin sahibinin dəyişməsi Azərbaycan-Amerika münasibətlərinin inkişafı üçün yeni vektor təyin edə bilər.
AYNA.az
Geri qayıt