“Neyləyim? Övladım onun universitetində oxuyur”
11-09-2024, 08:59
"Azərbaycanda vəzifəsinə görə, daha dəqiq, vəzifə üçün etdikləri naqis əməllərə görə əslində, ortabab istedad, savadlı olub da, yazıçı kimi uğursuzluğa və mənasızlığa düçar olan bir neçə adam var. Məsələn, AYB sədri Anar, vəzifədə olmayıb vəzifəli olan Ramiz Rövşən və.s. Və budur, Azərbaycandan Nobelə “mırta” namizəd olan Kamal Abdulla..." Dia-az.İnfo bildirir ki, bunu ittiham dolu yazısında tanınmış jurnalist-yazar Orxan Saffari qeyd edib.
Kamal Abdullanın bu zamana qədərki fəaliyyətini incələyən jurnalist daha sonra əlavə edib: "Eyforiyası indi görünmür, o, özü də istedadı tam çatmadığı üçün bunu görə bilməz, amma Kamal Abdulla faciəsi çox dərindir.
Açıq desək, Kamal Abdulla Azərbaycan ədəbiyyatına böyük bir ləkədir. O ləkə isə çox adama bulaşıb, çox adam özünü Kamal Abdulla ilə kirləndirib.
Folkloru yaxşı bilən, mistikanı, magik-realizm janrını az-çox təqdim edən, doğrudan da sahəsində savadlı olan Kamal Abdulla mahiyyətcə heç vaxt yazıçı ola bilmədi və artıq hər şey üçün gecdir.
İndi bunu deməyə əsasımız var:
Kamal Abdulla unuduldu, Kamal Abdulla yoxdur. O, mənəvi olaraq çoxdan ölüb.
Bir zamanlar yaxşı pul xərclədiyinə və vəzifələrə görə ədəbi mühitdə “xaltur” elədiyinə baxmayaraq, kisənin ağzını bağlayan kimi məsələ bitdi.
Kamal Abdulla vaxtı ilə Azərbaycan ədəbi mühit mütilərinə puldan, qonaqlıqdan verə-verə özü haqqında yazılar yazdırdı. Özü də, o, həmin yazıların yazılması şəxsən dili ilə istəyirdi.
Ədəbi vicdandan danışan, gənclərə qarşı amansız iradlar bildirən, “əşi, siz nə yazırsınız, kimsiniz” deyən tənqidçilər də qapısında, bağında ona yalmalandılar.
Niyə? Çünki Kamal Abdulla özünü yazıçıdan əlavə “lotu” kimi də hiss edirdi. Beləki, məsələlər onun haqqında tənqid yazan adamları hədələməyə qədər, təhqirə qədər gedib çıxırdı.
İndi bütün bunlar nələrəsə görə public şəkildə səsləndirilməyə bilər, fəqət heç biri uzaq keçmiş deyil və əslində, hamı hər şeyi yaxşı bilir.
Bəli, Kamal Abdulla yazıçı ola bilmədi, amma bəzi şeylər də qazandı. Məsələn, hansısa məclisdə pislənilən zaman kimlərsə yazıçılığını qırağa qoyub, “əşşi, əsas odur, yaxşı kişidir, çörək verəndir” deyirdi.
Bəs görəsən, Kamal Abdulla ona olan bu münasibəti bilir?
Əslində, sual ritoriktir. Hər halda o boyda vəzifələrə elə belə gəlməyib, bilər.
Bəs rahatdırmı? Axı o doğrudan da yazıçıdırsa, hər şeyi fonunda onu ədəbiyyat məsələləri narahat edirsə, adamların onu ancaq pula, bir tikə çörəyə görə tərifləməsinə pis olmurmu? Onun haqqında yazılan yazıların boğazdan yuxarı, mənasız və yaltaqlıqdan ibarət olduğunu görmürmü?
Belə-belə şeylər onu yazıçı olmağa qoymadı. Məsələn, hansı oxucu Kamal Abdulla haqqında yazılan bir yazını yadında saxlayıb? Hansı oxucu Kamal Abdulla haqqında yazılan hansısa yazını oxuyub, deyib, bu adamdan yazıbsa, vəssəlam, oxumağa dəyər. Ümumiyyətlə, kim Kamal Abdulladan bir əsər oxuyub və deyib:
“Nə gözəl əsərdir, nə gözəl yazılıb?”
Əksinə, Kamal Abdulla özündən mənasız yazılar yazdırmaqla yekə-yekə kişiləri də hörmətdən saldı, onlara yaltaq damğası vurdurdu.
Çünki onun “çörək verən” olduğu kimi adamı çörəklə sınağa da çəkməyi də var.
Çünki Kamal Abdulla sevmədiyi adamı bütün sferalarda sıxa biləcək adamdır. Məsələn, onu pisləyən adamın müdirinə zəng edib deyə bilər:
“Ay filankəs, sən mənim dostumsan, bəs işçin haqqımda ağzına gələni danışır, niyə tənbeh eləmirsən?”
Yaxşı xatirimdədir. İllər əvvəl Kamal Abdulladan tənqid yazısı yazsam da, bu yazı kimi verməyə yer tapmamışdım. Saytlarda olan dostlara hal-qəziyyəni danışanda cavablar bu cür olmuşdu:
“Saffari, bilirsən, oğlum onun universitetində oxuyur, problem yaradar”
“Saffari, aramız yaxşıdır, müəllimin də belə şeylər xoşuna gəlmir”
“Saffari, vallah, məndən olsa, verərəm, amma zəng vuracaq müdirə, müdir də mənə ağzına gələni deyəcək”
Bəli, Abdullayev Kamal yekə kişiləri, istedadlı adamları bu cür çarəsiz vəziyyətə salıb. Görəsən, o, nə vaxtsa əməllərindən utandımı? İnsanların ondan bu cür çəkinməsindən heçmi narahatlıq hissi keçirmədi?
Bəs düşünmədimi zaman gələcək, bu söhbətlərin eyforiyası bitəcək, gələcək nəsil də necə lazımdırsa, nə varsa, hamısı deyəcək? Yəqin, elə bilirdi, haqqında yazılan tənqidlərin qarşısını almaq sevgi qazanacaq.
Üstəlik, mühit mütiləri Kamal Abdullaya qarşı qəribə bir nifrət də bəslədilər. Zirzəmi kafelərin spirtli gecələrindən tutmuş, açıq havadakı çay masalarına qədər onu hər zaman pislədilər. Çünki heç biri səmimi deyildi, süni sevgi bəslənilirdi.
“Neyləyim? Yanında işləmişəm”
“Neyləyim? Övladım onun universitetində oxuyur”
“Neyləyim, filan problemimə kömək edib”
Əslində, Kamal Abdullaya nisbətdə yaşlıların əksəriyyəti kifayət qədər yaxşı yazıçıdır. Məsələn, Abdullayev Kamal sədr Anarın bir cümləsini belə yazmayıb. Bu boyda ömür sür, yaz, poz, amma dişə dəyən, heç Azərbaycan səviyyəsində də ciddi bir nəsr əsərin olmasın.
Ortabab bir yazıçı ömrünün bu çağında yazıçı ola bilmədiyi üçün ən yaxşı halda depressiyaya düşməli idi, amma Abdullayev Kamalın belə məsələlər heç vaxt vecinə olmayıb. Əlbəttə, məlum. Var-dövlət, şan-şöhrət onu darıxmağa qoymayıb.
O, doğrudan da “ədəbi avtoritetdir”, kimlər üçünsə “çörək verən kişidir”, amma qətiyyən yazıçı deyil, ola da bilməyəcək, bilmədi. Bunu isə hamı bilir.
Necə deyərlər, zəmanə qara gəlsin. Gör, kimlər kimə möhtac oldu. Gör, pul, vəzifə insanı ahıl yaşında da nələrə vadar edir.
Sözsüz, tarix yenə də sözünü deyəcək, hər kəsə layiqli yerini göstərəcək. Məsələn, bir zamanlar pul verdikləri, dolandırdıqları adamlar da illər sonra onu unudacaq, dediklərini təkzib edəcək. Çünki bütün bunların heç birində səmimiyyət yoxdur. Bu gün kimlərinsə işə-gücə, pula-mala görə, boğazında ilişib qalan məişət yaxşılıqlarına xatir susmağı hələ hər şey demək deyil və təəssüf, bütün bunlar yazıçı olmaq üçün də əsas deyil..."
Geri qayıt