Vladimir Putinin Rusiyanı beynəlxalq arenada böyük dövlətlər sırasına qaytarmaq istəməsi artıq heç kəsdə şübhə doğurmur - istənilən yolla. O, bunu gizlətmir, bu, onun əsas məqsədidir. Ukrayna bu yolda sadəcə bir mərhələdir.
İnkişaf etmiş Qərb ölkələri buna bütün gücləri ilə müqavimət göstərir, amma heç də hamısı deyil. Güclərinə əmin olmayan, əsasən keçmiş sosialist düşərgəsindən olan, hətta NATO üzvü olan bəzi dövlətlər yenidən Rusiya imperiyasının əlinin altına düşmək üçün sıraya düzülüb.
Macarıstan və Slovakiya liderləri və Almaniya, Avstriya, Fransa və Çexiyada hakimiyyətə can atan sağçı populistlər öz ölkələrinin qorxusundan Rusiyanın metodlarına haqq qazandırırlar. İndi isə Rumıniya və Bolqarıstan rusiyayönlü avtoritar rejim qurmaq üçün namizəd kimi imza atıb.
Rumıniyalı seçicilər yaxın günlərdə yeni prezidenti və parlamenti seçmək üçün üç dəfə səsverməyə gedəcəklər. Bu, əsas partiyaların sabitlik və ekstremizm arasında seçim təqdim etdiyi qütbləşmə kampaniyasının nəticəsi olacaq.
Ondan çox namizəd Rumıniyanın növbəti prezidenti olmaq üçün mübarizə aparır və bazar günü keçiriləcək ilk səsvermə ərəfəsində ifrat sağçı Rumınların Birliyi Alyansının (AUR) namizədi George Simion sorğularda ikinci yeri tutaraq populyarlıq qazanır.
Uzun müddətdir Macarıstan, Slovakiya və Bolqarıstandan fərqli olaraq Şərqi Avropada NATO-nun etibarlı müttəfiqi və regionda əsasən Avropa İttifaqı (Aİ) qaydaları ilə oynayan bir ölkə hesab edilən Rumıniyada vəziyyət dəyişə bilər. Simion Brüsseldə daha sərt mövqe tutacağına və Rumıniyanın milli maraqlarını müdafiə edəcəyinə söz verib - hətta bu, Aİ qanunlarından imtina etmək mənasına gəlsə belə.
Seçilsə, o, blokda sərt sağçı liderlərin artan xoruna qoşulacaq və Aİ-nin ali qərar qəbuledici orqanında əsas partiyalar və mərkəzçi siyasət arasında tarazlığı daha da pozacaq. Düzdür, hər hansı digər prezidentliyə namizədin qələbəsi ölkənin xarici siyasətində davamlılıq demək olacaq. Ən çox səs toplayan iki namizəd dekabrın 8-də keçiriləcək ikinci tura keçəcək. Dekabrın 1-də parlament seçkiləri də keçiriləcək və bu seçkilər növbəti 4 il ərzində Rumıniya hökumətinə hansı partiyanın və ya partiyaların rəhbərlik edəcəyini müəyyənləşdirəcək.
Rəsmi olaraq bütün prezidentliyə namizədlər Aİ-ni, NATO-nu dəstəkləyir və Rusiyanı deyil, Ukraynanı müdafiə edirlər. Bununla belə, Simion seçiləcəyi təqdirdə, Ukraynaya hərbi yardımı dayandıracağına və Donald Trampın vasitəçiliyi ilə imzalanmış sülh sazişini dəstəkləyəcəyinə söz verib, hətta bu, Kiyevin ərazi güzəştlərinə gedəcəyi anlamına gəlsə belə. Digər prezidentliyə namizədlər də etiraf ediblər ki, Ukrayna ərazisinin bir hissəsini Rusiyaya vermədən sülhə nail ola bilməz.
Sorğular göstərir ki, prezident seçkilərinin birinci turu ərəfəsində indiki Baş nazir və sol mərkəzçi Rumıniya Sosial Demokrat Partiyasının lideri Marsel Çiolaku seçicilərin dörddə birindən bir qədər çoxunun dəstəyi ilə öndədir. Simion 19% səslə ikinci yerdədir, ondan çox da geri qalmayan mərkəzçi liberal Rumıniyanı Xilas İttifaqının lideri Yelena Laskonidir.
Bolqarıstanda parlamentarizm üçün real təhlükə və rusiyayönlü avtoritar rejimin qurulması riski var. “Deutsche Welle”nin analitiki Georgi Lozanov Kremlpərəst Prezident Rumen Radevin xüsusi roluna diqqət yetirir - o, “strateji tərəfdaşlarımızın sanksiyalarında və Putini tənqid etməsində heç vaxt onlara çiyin-çiyinə olmaq imkanı vermir, milli təhlükəsizliyimizi NATO ilə bağlamır. Onun üçün əsas təhlükə kimi Rusiyanı qeyd etmək olmaz”. O, Bolqarıstanı Moskvada “yeni dünya düzəni” adlandırılan köhnə təsir zonasına qaytarmaqla, “diktaturanın kənardan, könüllü olaraq, öz səslərimizlə idxal oluna biləcəyi təhlükəsini göstərir”.
Digər tanınmış siyasi ekspert Momçil Doyçev (factor.bg) də eyni fikri dəstəkləyir: “2020-ci ildən “Reşetnikov planı”nın (Rumen Radevin hakimiyyətə gətirilməsində iştirak etmiş SVR generalı) həyata keçirilməsində həlledici mərhələ başlayıb. Bolqarıstanda demokratiyanı aradan qaldırmaq və bizi “Rus dünyasına” qaytarmaq üçün bu çevriliş artıq siyasi xaosa səbəb olan son növbədənkənar parlament seçkilərindən sonra həlledici mərhələyə qədəm qoydu. Baş verənlər diktaturanın bərpası və ya dirçəlişinin xəbərçisidir, bu proses formasız, gizli gedir lakin tamamilə realdır”.
Başqa bir müşahidəçi Oqnyan Minçev “Azadlıq” radiosuna yazır: “Biz parlamentarizmin dağılması və Kremlpərəst diktaturanın bərqərar olması riskini daşıyırıq... Otuz beş il əvvəl, Bolqarıstanda Kreml müstəmləkəçiliyinin yarım əsrlik dövrü möcüzəvi şəkildə bitdi, amma yarısı bitdi, yarısı qaldı”.
Sual: Rumıniya və Bolqarıstan ifrat sağçı və rusiyayönlü qüvvələrə doğru qlobal keçidə qoşulacaqmı? Yaşayarıq, görərik...
AYNA.az
