İcra başçıları Prezidentin Ehtiyat Fondunun vəsaitlərini necə yeyir?
10-10-2016, 10:41
...Prezident İlham Əliyevin bu yaxınlarda Şəkiyə və Sabirabada səfəri daha bir maraqlı çıxışı ilə yadda qaldı. Ölkə başçısı Şəkinin timsalında digər rayon İcra Hakimiyyətlərinin rəhbərlərinə xitabən bölgələrdə iqtisadi səmərələliliyin artırılmasını şərtini bir vəzifə kimi ortaya qoydu. Prezident qeyd etdi ki, rayonlar bundan sonra daxili ehtiyatlarından səmərəli istifadə etməklə özü özünü maliyyələşdirmə, sadə dildə desək, dolandırmalıdır… Və bununla da Prezidentin Ehtiyat Fondundan hər il RİH-lərə ayrılan vəsaitlərə son qoymaq lazımdır…
Niyə adi bir MMC özünü dolandıra bilir, amma münbit torpaqları olan rayonlar isə dövlət büdcəsindən dotasiya almalıdır?
…Hələ də yersiz tənqid edərək bəyənmədiyimiz Sovet dönəmində Azərbaycanın yalnız Naxçıvan MR və Dağlıq Qarabağ Muxtarn Vilayəti dövlət büdcəsindən dotasiya alıardı… Hətta həmin dönəmlərdə Azərbaycanın ən kasıb hesab edilən Lerik və ya Qax rayonları belə özünü daxili istehsal hesabına dolandırırdı, dövlət büdcəsinə yatırımlar edərdi. Bəs indii nə olub? Necə ola bilər ki, Sumqayıt kimi bir sənaye şəhəri Prezidentin Ehtiyat Fondundan bu yaxınlarda 10 milyon manat yardım alır?
Mən hələ Sabirabad, Beyləqan, İmişli, Kürdəmir, Gəncə, Mingəçevir, Şirvan, Bərdə, Qazax… kimi böyük sənaye və kənd təsərrüfatı potensialına malik rayon və şəhərləri demirəm…
Bəs nə baş verir??? Prezident iki dəfə ardıcıl olaraq müxtəlif dövrlər üçün “Regionların Sosial-İqtisadi İnkişafı Dövlət Proqramı”nı qəbul etdi. Sonra özünün, yəni Prezidentin Ehtiyat Fondundan bu Proqramın icrası üçün milyardlar ayırdı...
Prezidentin Ehtiyat Fondundan İcra Hakimiyyətlərinə ayrılan milyonlar...
Bəli, Prezidentin Ehtiyat fondundan il ərzində rayonların sosial-iqtisadi inkişafı üçün İcra Hakimiyyətlərinə ayırdığı pul vəsaitləri yüz milyonları ötürü... Və bu vəsait ilbəil artır. İcra başçıları isə Prezidentin Ehtiyat Fondundan ayrılan neft pullarını bərbəzəyə, gül-çiçəyə... sərf etməklə əməllicə kef çəkirlər. Çünki belə puldan kim qaçar, əziyyət çəkmədən, rayon büdcəsini zora salmadan vəsait gəlməkdədir... Bakıda isə rayonlardan gəlib iş axtaranların sayı ilböəil artır. Niyə Sabirabad, Beyləqan, İmişli, Saatlı, Bərdə, Ağcabədi… kimi rayonların gəncləri Bakıda tikinti meydançalarında, bazarlarda çörək pulu axtarmalıdır? Bəs hanı həmin rayonların rəhbərlərinin yeni iş yerləri açmaq vədləri?
Bəs rayonların özünün büdcəsinə yığılan vəsaitlər hanı? Allaha min şükür ki, indi demək olar hər bir rayonda gəlir gətirən sənaye və digər sahələr üzrə müəssisələr fəaliyyət göstərir, sahibkarlıq inkişaf edir... Bu obyektlər də neft pullarının sayəsində tikilib, rayonlara-başçılara ərməğan edilib... Bəs onların büdcəyə ödəmələri, həmçinin digər mənbələrdən ayrılan gəlirlər hara qeyb olurdu ki, hələ bir Prezidentin Ehtiyat Fondundan da az qala hər ay bir neçə rayona yardım verilirdi? İcra başçıları niyə bizim qaçqın və məcburi köçkünlər kimi ələbaxım öyrədilib???
Yeri gəlmişkən, kiçik bir araşdırma apardıq və hamımız üçün maraqlı faktlar və qəribə mənzərə üzə çıxdı. Məsələn, elə rayonlar var ki, 2013, həmçinin 2014-cü ildə Prezidentin Ehtiyat Fondundan hər il yardım alıb, bəziləri isə hətta ildə iki-üç dəfə bu yardımdan bəhrələnib. Xeyir ola? Yardım, özü də birdəfəlik yardım ondan ötrüdür ki, həmin rayonun sosial-iqtisadi inkişafı yolunda ən zəruri işlər başa çatdırılsın. Yaxşı, 2013-cü ildə yardım aldılar və kəm-kəsirlərini düzəltdilər. Bəs növbəti illərdə-2014, 2015 və 2016-cı illərdə nəyə görə yardım alırlar? Məgər rayonlarımız dotasiya ilə işləyir? Vaxtilə pambığı, üzümü, narı, tərəvəzi, ət və südü, yunu… ilə SSRİ bazarında meydan sulayan bu rayonlara indii nə olub???
Dövlət büdcəsindən ardıcıl olaraq illər üzrə “Regionların Sosial-İqtisadi İnkişafı Dövlət Proqramı”na müvafiq olaraq hər bir rayonun, hətta qaz, su və kanalizasiya, elektrik, yol infrastruktru... yolunda rayonlarda milyardlar xərclənib neçə illərdir. Bəs bu görülən işlər də bəs deyil?
***
Ölkə başçısı iki il əvvəl Zığ gölünün qurudulması və ətrafının bərpası üçün hansısa şirkətə 20 milyon manat ayırdı... 2015-ci ildə isə ölkəmizdə əkin sahələrinin suvarılması üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə 19,5 milyon (on doqquz milyon beş yüz min) manat, Naxçıvan Muxtar Respublikasına isə eyni təyinatla 2,0 (iki) milyon manat ayrıldı. Digər sahələrdə eləcə… Anlamaq olmur, yaxşı, suvarma suyu üçün neçə illər əvvəl həmin ASC-yə ardıcıl olaraq eyni təyinat üçün milyonlar ayrılıb. Bəs bu işlər düzəlməyib ki?! Hansı rayonda subartezian quyularının təmiri pulsuz aparılır? Nasosun birini 800-1000 manata satır aidiyyəti rayon idarələrinin rəisləri... Bunu da Prezident yerində yoxlatmalıdır??? Şəhərlərin və rayon mərkəzlərinin, yolların… təmirinə büdcədən nə qədər pul ayırmaq olar? Məgər rayonların mərkəzlərində hər il park və meydanlar sökülüb təzələnir???
Prezidentin Ehtiyat
Fondunun vəsaitləri də tükənməz deyil!
Faktlar təsdiq edir ki, məmurlarımız hələ də bilmirlər ki, Prezidentin Ehtiyat Fondunun vəsaitləri də tükənməz deyil! Diqqətə çatdırım ki, məsələn, 2013-cü ildə Prezidentin Ehtiyat Fondu dövlət büdcəsinin gəlirlərinin 2 faizi həcmində, yaxud 367 milyon manat olub. Həmin rəqəm 2014-cü ildə 1,9 faizi, yaxud 343 mln. manat təşkil edib. 2015-ci ildə 270 milyon… Digər illər üzrə cərgələsək, məsələn, 2006-cı ildə isə Prezidentin Ehtiyat Fondundan 75 milyon manat, 2007-də 114 milyon, 2008-də 154 milyon, 2009-da 178,8 milyon manat və s. xərclənib. Bunlar rəsmi rəqəmlərdir. Prezident ölkənin çiçəklənməsi yolunda səxavət göstərir, büdcədən formalaşan Fondun vəsaitlərindən bu inkişafa yardım edir. Amma rayonlar düzəlmir ki, düzəlmir. Yeri gəlmişkən, Prezident son bir ildə Hacıqabulun sosial-iqtisadi inkişafı üçün neçə milyon pul ayırıb. Bu günlərdə rayon mərkəzində bir yas mərasimində iştirak edirdim. Palçıq və gölməçələrin əlindən meyidi qəbirstanlığa apara bilmirdilər. Özü də rayonun düz mərkəzində. Buna nə ad vermək olar?
Büdcəni sümürən icra hakimiyyətləri...
Prezident.az saytından götürdüyümüz rəqəmlər isə daha diqqəti çəkəndir. Fondun pullarını yeyənlər arasında rayonlar sanki bir-biri ilə bəhsə girib. Məsələn, 2014-cü ildə Fondun vəsaitlərindən üst-üstə 69 halda şəhər və rayonlara nə az, nə çox-205,6 milyon manat pul verilib. Budur, bu da həmin İcra Hakimiyyətləri: Yardımlı 2 milyon (7 yanvar), Mingəçevir 2 (8 yanvar), Daşkəsən 2 (10 yanvar), Şirvan 2 (11 yanvar), Şamaxı 6 (18 yanvar), Quba 5 (1 fevral), Qazax 6,9 (18 fevral), Zaqatala 5,5 (19 fevral), Yardımlı 5 (21 fevral), Qax 3 (22 fevral), Qəbələ 4,9 (1 mart), Naxçıvan MR-in Babək rayonu 6,3 (5 mart), Xaçmaz 3,7 (27 mart), Xəzər 2 (29 mart), Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti 5 (3 aprel), Gəncə 1 (3 aprel), Sumqayıt 1 (3 aprel), Abşeron 2 (5 aprel), Xudat 500 min (9 aprel), Sabirabad 1 (12 aprel), Hacıqabul 2 (17 aprel), Mingəçevir 7 (18 aprel), Binəqədi 2 (22 aprel), Quba 3 (31 may), Gəncə 4 (5 iyun), Qaradağ 2 (13 iyun), Samux 1 (14 iyun), Sabunçu 2 (18 iyun), Goranboy 1 (19 iyun), Suraxanı 2 (20 iyun), Horadiz şəhəri 6 (27 iyun), Şirvan 2 (1 iyul), Tovuz 2 (6 iyul), Qazax 2 (8 iyul), Ağstafa 2 (9 iyul), Oğuz 1 (10 iyul), Yevlax 3 (11 iyul), Sabirabad 6 (12 iyul), Astara 3,3 (15 iyul), Saatlı 3,5 (16 iyul), Göyçay 2,2 (17 iyul), Siyəzən 2 (20 iyul), Xaçmaz 2 (23 iyul), Şabran 2 (25 iyul), Ağdaş 4 (26 iyul), Lənkəran 2,5 (29 iyul), Goranboy 3 (30 iyul), Tərtər 3,2 (31 iyul), Abşeron 3 (1 avqust), Gəncə 2,6 (2 avqust), Cəlilabad 2 (5 avqust), Kürdəmir 2 (8 avqust), Biləsuvar 2 (10 avqust), Beyləqan 2 (12 avqust), İsmayıllı 2 (15 avqust), Qəbələ 2 (17 avqust), Oğuz 2 (19 avqust), Şəki 4,5 (20 avqust), Qax 2 (21 avqust), Balakən 4 (22 avqust), Zaqatala 2 (23 avqust), Ağdaş 2 (24 avqust), Sabirabad 2 (30 avqust), Saatlı 2 (31 avqust), Ağcabədi 7 (2 sentyabr), Salyan 3 (6 sentyabr), Biləsuvar 5 (7 sentyabr), Cəlilabad 4 (9 sentyabr), Yardımlı 4 (10 sentyabr) milyon manat ayrılıb (Diqqət edilsə, təkcə Yardımlıya ildə 3 dəfə, cəmi 11 milyon manat pul ayrılıb).
İcra başçılarına bəd xəbər: 2017-də Prezidentin Ehtiyat Fondunun vəsaiti 30 faizə qədər azalacaq!
Bəli, 2017-ci il üçün proqnozlaşdırılan dövlət büdcəsinin açıqlanan parametrlərinin təhili göstərir ki, bu illə müqayisədə ixtisar olunan yalnız bir sıra xərclər deyil, həm də ehtiyat fondlarıdır. Bu barədə iqtisadçı-ekspertlər açıq söhbət edirlər. Məsələn, Qubad İbadoğlu gələn ilin büdcə layihəsini şərh edərkən bildirib ki, cəmi büdcə xərclərinin bu ilə nisbətən gələn il 1,5 milyard manat az planlanladırılması ehtiyat fondlarına da təsir edib: "Belə ki, 2017-ci ildə bütövlükdə ehtiyat fondlarına 300 milyon manat ayrılacaq ki, bu da cari illə müqayisədə 113 milyon azdır. Azalma əsasən Azərbaycan Respublikası prezidentinin ehtiyat fonduna daha ciddi təsir göstərib və nəticədə azalan 113 milyon manatın 85 milyon manatı prezidentin ehtiyat fondunun ixtisarı hesabına yaranıb. Beləliklə də 2017-ci il üçün proqnozlaşdırılan dövlət büdcəsində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondu 200 milyon manat müəyyənləşdirilib ki, bu da 2016-cı ilə nisbətən 30 faizə qədər azalma deməkdir. Məlumat üçün qeyd edək ki, həmin məbləğ 2016-da 285 milyon manat təsdiq olunmuşdu".
***
İndi sözünüz nədir cənab hazıra nazir İcra başçıları? Artıq rayonlarda ələbaxımlıqdan qurtulub rayonların daxili ehtiyatlarını hərəkətə gətirib əhalinin və dövlətin iqtisadi problemlərinə çiyin verməyin vaxtıdır…
Asif Mərzili
"Təzadlar" qəzeti
Geri qayıt