Müxalifət on illər boyu hakimiyyətə gələ bilmirsə...
23-09-2015, 08:40
Ölkə müxalifəti zaman-zaman “20 ildə hakimiyyətə gələ bilmədiniz” kimi ciddi ittihamla üz-üzə qalır. Hətta bu ittihamı müxalifət düşərgəsindən çıxan liderlər, aktiv gənclər də səsləndirirlər. İddianı səsləndirənlər vurğulayırlar ki, müxalifət on illərlə davam edən bir müddətdə normal mübarizə aparıb hakimiyyətə gələ bilmirsə, siyasi səhnəni tərk edib getməli, siyasi proseslərdən çəkilməlidir. Yəni müxalifət yenilənməli, on illərlə müxalifətdə qalan qüvvələr tərəfdarlarından üzr istəyərək, mübarizələrinin nəticəsiz olduğunu bəyan etməli və siyasi səhnədən getməlidirlər. Söhbətləşdiyimiz ekspertlər məsələyə fərqli müstəvidən yanaşdılar və ölkə müxalifətinin on illiklər boyu hakimiyyətə gələ bilməməsinin səbəblərini, faktları sadaladılar.
Ekspert Natiq Mirinin sözlərinə görə, müxalifətin bu illər boyu iqtidar ola bilməməsi çeşidli səbəblərlə bağlıdır: “O baxımdan ki, həqiqətən Azərbaycanda normal, siyasi rəqabətli şəkildə fəaliyyət göstərmək çox çətindir. Ən azından siyasi qüvvələrə şərait bərabər şəkildə yaradılmayıb. Eyni zamanda siyasi fəaliyyət üçün partiyalara bir çox məhdudiyyətlər yaradılıb. Bundan başqa, partiyalar üçün mütləq mənada konkret maliyyə mənbələri olmalıdır, müxalifətin bu məsələdə çox böyük problemləri var. Bəzi siyasi qruplar bəzən Qərbin müxtəlif səviyyələrdə yardımına möhtac qalırlar. Məhz bu cür yardımların müqabilində hətta məramnamələrində göstərdikləri ideyalarına zidd davranışlar nümayiş etdirirlər. Xüsusilə də Milli Şuranın 2013-cü ildə yaradılması, orada əsas fiqurlardan biri AXCP-nin davranışlarını götürün. Orada da görsənir ki, konkret xarici maliyyələr çərçivəsində bəzən anti-Azərbaycan, antimilli siyasi davranışlar ortalığa çıxa bilir. O baxımdan, həqiqətən də mühit Azərbaycanda çox yararsızdır və bu vəziyyətdə siyasi fəaliyyət göstərmək böyük çətinliklər yaradır. Ancaq bu, yeganə səbəb deyil. Burada başqa səbəblər də var və bu səbəbləri müxalifət partiyalarının idarə olunmasında da axtarmaq lazımdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın siyasi partiyalarında daxili demokratiya anlayışı yox dərəcəsindədir. Əksər siyasi partiyalar nizamnaməyə uyğun davransalar da, əslində avtoritar idarəetmə rejimi ilə idarə olunurlar. Əksər qərarlar bir nəfərin iradəsi ilə qəbul olunur. Ən nəhayət, hakimiyyətə qarşı mübarizə əvəzinə, müxalifət arasında ara müxalifət, birinci olmaq yarışı keçirilir. Bu da zaman-zaman Azərbaycan cəmiyyətində, siyasi palitrada, siyasi müstəvidə xoşagəlməz, dağıdıcı hadisələrə gətirib çıxarır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanda klassik partiyalar çox deyil. Bu gün Azərbaycanda tək klassik partiya Müsavatdır. Əksər partiyalar marginal qruplardan ibarət, korporativ maraqlara, maliyyə şəbəkələrinə xidmət edən siyasi qruplardan ibarətdir. Ona görə də hakimiyyət məhz bu faktdan istifadə edərək bu prosesləri çox asanlıqla idarə edə bilir. Ən nəhayət, Azərbaycanda siyasi xəyanət anlayışı AXCP-yə Əli Kərimlinin rəhbərliyindən sonra başlayıb. Bu tendensiya getdikcə Azərbaycanda artan xətlə inkişaf edir. Çox təəssüf ki, bu gün özünü hakimiyyətə satan, təqdim edənlərin sayı o qədər çoxdur ki, hakimiyyət istənilən siyasi qrupu qəpik-quruşa ala bilir. Bu da Azərbaycan siyasəti üçün çox acınacaqlı bir durum yaradıb. Paralel olaraq, ictimai rəydə bu siyasi qüvvələr nüfuzdan düşür. Xalqın içərisində inamsızlığın kökündə duran faktorlardan biri də məhz budur. Ona görə bu gün etirazlara, sosial-siyasi olmasına baxmayaraq, istənilən etiraz aksiyasına müraciət olunursa, xalq küçələrə çıxmır. Bu səbəblər toplusu bütövlükdə Azərbaycanda nəinki hüquqi, hətta siyasi nihilizm vəziyyəti yaradıb. Buna görə də nəticə artıq sıfıra bərabərdir. Bu da yenilənməni və özünütəşkili tələb edir”.
Ekspert Ərəstun Oruclu isə qeyd edib ki, müxalifətin on illər boyu hakimiyyətə gələ bilməməsi ilk növbədə ölkədəki mövcud siyasi sistemin fəsadıdır: “Hakimiyyət var gücü ilə təkcə müxalifəti deyil, bütün qüvvələri, vətəndaş cəmiyyətini, medianı sıradan çıxarmağa çalışır və xeyli də uğur əldə edib. Yəni ilk növbədə bunun səbəbi ölkədəki siyasi sistemi dağıdan iqtidardır. Çünki söhbət təkcə müxalifətdən getmir. Vətəndaş cəmiyyəti də sıradan çıxarılıb. Medianın önəmli bir hissəsi sıradan çıxarılıb. Hətta hakimiyyətin özündə də normal idarəçilik qalmayıb. Hakimiyyət qanadları arasındakı münasibətləri götürsək, bir dəfə də görməmişik ki, məhkəmə icra hakimiyyətinin marağına zidd olan hansısa qərar qəbul etmiş olsun, ya da əksinə. Yəni ölkədə bir idarəçilik piramidası qurulub ki, o piramida yuxarıdan aşağı hər şeyə nəzarət edən sistemdən ibarətdir. Belə olan şəraitdə təbii ki, müxalifət üçün uğur əldə etmək bir o qədər asan deyil. Amma eyni zamanda burada müxalifətin özünün də günah payı var. Hətta Birma diktaturası, Penoçet diktaturası şəraitində də müxalifət bundan kifayət qədər sərt şəraitdə mübarizə aparmağa məcbur olub. Hətta bir sıra hallarda qalib də gəlib. Götürək, Penoçet diktaturasını və yaxud Flippində mövcud olmuş diktaturanı. Həmin diktatura şəraitində müxalifət o qədər inadkar mübarizə apardı ki, son nəticədə qalib gəldi. Digər tərəfdən, xalqı qınamağın tərəfdarı deyiləm. Ona görə ki, xalq yalnız onu təşkilatlandıran bir siyasi qüvvənin arxasında gedir. O pərakəndə şəkildə, orda-burda fəaliyyət göstərə bilər. Belə müqavimətləri İsmayıllıda, Qubada, Mingəçevirdə görmüşük. Bunların hər biri əslində hakimiyyətin siyasətinə xalq etirazlarıdır. Bu xalq etirazlarını siyasi etiraza çevirə biləcək siyasi qüvvənin olmaması, mövcud siyasi qüvvələrə etimadın olmaması bunun pərakəndə qalmasına gətirib çıxarır. Müxalifətin bu məsələlərdə də günahı var. Müxalifət faktiki olaraq özünü təcrid etməklə məşğuldur. Müxalifət ideyalar ortaya qoymalıdır”. \\musavat.com\\
Geri qayıt