"Türkiyənin bizə dəstəyinə kim mane ola bildi ki, bundan sonra da olsun?"
10-04-2021, 09:05
Aprelin 8-dən ölkəmizdə Azərbaycan və Türkiyə ordularının əməliyyat-taktiki təlimləri başlayıb. Rəsmi məlumata görə, təlimlər Azərbaycan Ordusunun hərbi birliklərinin cavabdehlik zonalarının müxtəlif istiqamətlərində yerləşən ümumqoşun poliqonlarında keçirilir. Təlimlərin əsas məqsədi Azərbaycan və Türkiyə ordularının əməliyyat bölmələrinin qarşılıqlı fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və döyüş qabiliyyətinin yüksəldilməsi, əməliyyat bölmə komandirlərinin hərbi qərar qəbuletmə, təşəbbüs göstərmə və idarəetmə bacarıqlarının inkişaf etdirilməsidir.
Aprelin ilk günlərində Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin təsdiq etdiyi plana əsasən, Azərbaycan və Türkiyə hərbi qulluqçularının iştirakı ilə rabitə qoşunlarının birgə taktiki-xüsusi təlimləri də keçirilmişdi. Həmin təlimlərdə müasir rabitə vasitələrinin və avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemlərinin tətbiqi ilə keçiriləcək təlimlərdə qoşunların qarşılıqlı fəaliyyətinin təşkili, səhra idarəetmə məntəqələrinin açılması və digər tədbirlər icra olunub.
Xatırladaq ki, bu ilin fevral ayında Türkiyədə ilk dəfə olaraq “Qış təlimi-2021" birgə təlimləri uğurla başa çatmışdı. Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı ərazi iddialarından hələ də imtina etməyən Ermənistan və onun havadarlarına bu təlimlər ciddi xəbərdarlıqdır. Ancaq Azərbaycanda əksəriyyət hesab edir ki, ölkəmizdə Türkiyənin hərbi bazasının olması gələcək təhlükələrdən sığortalanmağınız üçün vacib addım olardı. Hətta Rusiya sülhməramlıları ilə yanaşı, Türkiyənin hərbi kontingentinin də Qarabağda yerlədirilməməsi bir çox vətəndaşlarımızda məyusluq doğurmuşdu, ancaq sonrakı dönəmdə Ağdamdakı Birgə Monitorinq Mərkəzində qardaş ölkənin də kontingentinin yerləşdirilməsi müəyyən rahatlıq yaratdı. Lakin Türkiyənin ölkəmizdəki hərbi varlığına qarşı mövqelər də yox deyil.
“Türkiyə ordusu ilə birlikdə təlimlər keçirə bilərik, zabitlərimiz orada təhsil ala bilər. Hərbi əməkdaşlığımız inkişaf edə bilər. Amma Türkiyə Ordusunun hərbi bazasının Azərbaycanda yerləşməsi üçün siyasi və hərbi zərurətin olduğunu görmürəm”.
Bunu Sfera.az-a açıqlamasında politoloq Zərdüşt Əlizadə deyib. Son vaxtlar artan birgə hərbi təlimlər fonunda Türkiyənin Azərbaycanda hərbi mövcudluğu mövzusu tez-tez gündəmə gəlir və Türkiyənin ölkəmizdə hərbi bazasının qurulmasından da bəhs olunur. Bu yanaşmanın müəllifləri hesab edirlər ki, Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazası olduğu kimi, Türkiyənin də Azərbaycanda hərbi mövcudluğu olmalıdır, bu, milli təhlükəsizliyimizin təminatı ilə yanaşı, balansın yaranması üçün vacib məsələdir. Amma A.Əlizadə kimi azsaylı ekspertlər də var ki, bu ideyalara qarşı çıxırlar.
Deputat, BQP başqanı Fazil Mustafa “Yeni Müsavat”a dedi ki, əslində Zərdüşt Əlizadənin bu açıqlaması normaldır: “Dünya yalnız bizdən və Türkiyədən ibarət deyil. Bir ölkənin ərazisində başqa bir ölkənin, hətta qardaş olsa belə, hərbi bazasının yerləşməsi olduqca ciddi siyasi hadisədir, bunun mənfi və müsbət nəticələrini doğru proqnozlaşdırmaq vacibdir. Əlbəttə, könül istər ki, Türkiyənin hərbi bazası elə Qarabağın mərkəzində yerləşsin və bəlkə də ən kritik anlarda buna qərar da verə bilərik. Ancaq indi daha real yolları izləməliyik. Qarabağ savaşında ərazimizdə hərbi bazası olmayan Türkiyənin bizə dəstəyinə kim mane ola bildi ki, bundan sonra da olsun? Faktiki olaraq Türkiyə bu savaşın bir tərəfidir, həm də bizimlə iç-içə olan bir tərəfdir”.
F.Mustafa hesab edir ki, biz bazadan daha vacib olan bir məsələni həll etməliyik: “Ordumuzdakı ”5-ci kolon"un təsirini azaltmaq üçün bir çox hərbi strukturlarımızı Türkiyədən olan hərbçilərə həvalə etməliyik. Necə ki, bunun effektini adını xatırlatmaq istəmədiyim bir sıra proseslərdə görmüşük. Daha intizamlı və təcrübəli ordu qurmaq, xüsusi təyinatlılar formalaşdırmaq istəyiriksə, türk hərbçilərinin təlim sistemini Azərbaycana tam şəkildə gətirməliyik. Bu, hərbi bazadan da zəruri məsələdir".
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu isə tam fərqli düşünür. O hesab edir ki, Azərbaycan üçün ən böyük risk Rusiya-Ermənistan hərbi ittifaqıdır: “Bunun qarşısında yalnız Azərbaycan-Türkiyə hərbi ittifaqı duruş gətirə bilər və əgər Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazaları varsa, eyni ilə müttəfiqimiz Türkiyənin də Azərbaycanda hərbi bazaları olmalıdır. Rusiya qarşısıında real güc görməlidir, əks halda ”İsgəndər" raketləriylə bağlı təxribatlarla gələcəkdə də üzləşə bilərik".
E.Şahinoğlu bir az da irəli gedərək Türkiyənin Şuşada hərbi qarnizonunun olmasını təklif etdi: “Bu, bir neçə səbəbdən bizim üçün vacibdir. Birincisi, Azərbaycan ordusu müharibədə qələbə qazanaraq Şuşanı azad etsə də, erməni separatizmi tarixi şəhərimizi ”nə zamansa geri qaytarmaq" haqqında düşüncələrindən əl çəkən deyil. Şuşada ötən əsrin əvvəllərindən qısa fasilələrlə baş verənlər də bundan xəbər verir. Deməli, biz Şuşanı var gücümüzlə qorumalı və bir daha düşmən əlinə keçməsinə imkan verməməliyik. Azərbaycan ordusuyla yanaşı, Şuşada Türkiyənin hərbi qarnizonun varlığı bu şəhərin təhlükəsizliyini daimi edəcək. İkincisi, aydındır ki, Türkiyənin Şuşada hərbi qarnizon yaratması Ermənistan və Rusiyanı narahat edəcək, həm İrəvan, həm də Moskva buna mane olmağa çalışacaq. Ancaq biz istəyəndən sonra Türkiyənin Şuşada hərbi qarnizonunu formalaşdırmağa heç nə mane ola bilməz".
Politoloq xatırlatdı ki, Rusiyanın Azərbaycana qarşı təxribatları göz qabağındadır: “Şuşaya atılan ”İsgəndər" raketlərindən tutmuş, Xankəndidə rus hərbçiləri üçün artan modul yerləşim yerlərinə qədər “addımlar”ı görürük. Biz Rusiya hərbçilərinin 5 illik müddət bitdikdən sonra Qarabağı tərk etməsini istəyirik. Ancaq ruslarla ermənilər əllərindən gələn edəcəklər ki, bu, baş verməsin. Əgər onlar Şuşada Türkiyə hərbi qarnizonunun əleyhinədirlərsə, bu məsələnin həll yolu var: Rusiya və Türkiyə ordusu eyni zamanda Qarabağı tərk edirlər. Əks halda, Rusiya hərbçiləri Qarabağda qalıcı olacaqlarsa, Türkiyə ordusu da Qarabağda, o cümlədən Şuşada qalıcı olmalıdır!"
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin fevralın 26-da yerli və xarici media nümayəndələri üçün keçirdiyi mətbuat konfransında bu məsələ ilə bağlı dövlətimizin mövqeyini aşağıdakı kimi ifadə edib: “Türkiyə və Azərbaycan iki qardaş ölkə kimi dünya miqyasında bir-birinə ən yaxın olan ölkələrdir. Bizim hərbi işbirliyimiz gündən-günə möhkəmlənir. Türkiyədən yeni silahların alınması istiqamətində işlər aparılır. O silahlar yaxın zamanlarda gələcək. Bizim ordumuz daha güclü daha çağdaş olmalıdır. Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin modeli bizim üçün ən məqbul modeldir. Bu istiqamətdə də bundan sonra bərabər çalışacağıq”.
Geri qayıt