Trampın “sülh planları” və ya Kiyev üçün xoşagəlməz ssenarilər
15-11-2024, 00:33
“İndi yağışdan sonrakı göbələklər kimi Ukraynadakı müharibənin sülhlə həll edilməsi üçün müxtəlif dinc planlar haqqında məlumatlar dünya mediasında peyda olur. Amma ABŞ-ın yeni Prezidenti Tramp adminstrasiyasının “sülh planı” barədə iki ssenari var”. Bu sözləri ukraynalı politoloq Vadim Denisenko ABŞ-ın yeni Prezidenti Donald Trampın tezliklə “Ukrayna müharibəsinə son qoymaq” istəyi haqqında yazdığı analitik məqalədə qeyd edib.
Analitik bildirir ki, Trampın seçki kampaniyası dövründə Ukrayna ilə bağlı iki anlayış səsləndirilib: “Üstəlik, onların hər ikisi kifayət qədər uzun müddət əvvəl elan edilib. Birincisi, ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Mayk Pompeonun “döyüşkən planı”, ikincisi isə Tramp administrasiyasının keçmiş əməkdaşlarının sığınacağına çevrilmiş Amerika Birinci Siyasi İnstitutu (AFPI) analitik mərkəzinin “kvazi-fin” ssenarisidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bunlar bir-birinə zidd olan iki anlayışdır. Təkrar edirəm, onların hər ikisi Trampın çevrəsindən olan insanlar tərəfindən səsləndirilib. Trampın Pompeonu yeni komandaya cəlb etməməsi heç nəyi dəyişmir. Plan onun Ukraynaya yanaşma variantlarından, qütblərindən biridir. Müəllifliyin əhəmiyyəti yoxdur. Bu yanaşmaları təhlil etməzdən əvvəl bilməliyik: Tramp danışıqlar aparan “strateji qeyri-müəyyənlik” konsepsiyasını qəbul edir. Və o, danışıqların hər bir mərhələsində mümkün qədər geniş danışıqlar variantlarını təmin edir”.
“Rusiya Prezidenti Vladimir Putinə danışıqlarda nə lazımdır? Üç prinsipial mövqe var: NATO, cəbhə xətti və sanksiyaların qismən ləğvi. Bütün digər məsələlər istəyə bağlıdır. Baxmayaraq ki, Kreml sahibi təbii ki, bir çox başqa tələblər də irəli sürəcək. Ancaq bu, əsas məsələ deyil. O, İranı, Şimali Koreyanı, Çini, Nigerdən uranı və s. qabaqcadan şərt kimi irəli sürərək, Ukraynanı danışıqların son nöqtəsinə gətirmək istəyir. Bu, məlumdur. Amma Trampın “sülh planları” özündə nəyi ehtiva edir, ona baxmaq lazımdır”, - deyə Denisenko qeyd edib.
Politoloq bildirib ki, Pompeonun “döyüşkən planı” odur ki, Putin getdikcə daha çox tələblər irəli sürərsə, Ukraynanı silahla doldurmaqdır: “Elə buna görə də, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi ötən həftə bu mövzunu ayrıca “qırmızı xətt” kimi vurğuladı. AFPI analitik mərkəzinin “kvazi-fin” ssenarisində isə bir neçə məqam var. Birincisi, Ukraynanın NATO-ya daxil olmaq şansı yoxdur. İkincisi, Putin sanksiyaların qismən ləğvi ilə bağlı zəmanət almalıdır. Üçüncüsü, demilitarizasiya zonası yaradılır - dəqiq harada və necə olduğu bilinmir. Dördüncüsü, Rusiyanın enerji resurslarının satışına əlavə vergilər Ukraynanın yenidən qurulmasına ödənilir. Əvvəlki iki bənd Riçard Haass və Şarl Kupçanın “Foreign Affairs” jurnalında dərc olunmuş məqaləsində birbaşa göstərilir. Planda eyni zamanda, Ukrayna uzun müddət sülhü qoruyacaq uzunmüddətli təhlükəsizlik arxitekturası sistemi qurur”.
“Hesab edirəm ki, Tramp əvvəlcə AFPI-nin planına uyğun olaraq Ukraynaya müəyyən ultimatumlar göndərəcək. Eyni zamanda, Putinə müvafiq “qırmızı xətlər” elan ediləcək. Üstəlik, Kreml rəhbərinə xəbərdarlıq ediləcək ki, əks halda, Pompeonun “döyüşkən planı” işə düşəcək. Bütün bu ssenarilər Kiyev üçün çox xoşagəlməzdir. Lakin daha yaxşı şərtlərlə danışıqlar aparmaq yalnız o halda mümkündür ki, müxtəlif siyasi baxışlı elita və xalq birləşsin”, - deyə Denisenko məqaləsini tamamlayıb.
AYNA.az
Geri qayıt