“Rusiya geri addım atmadığı kimi, müharibədən əvvəlki vəziyyətinə də qayıtmayacaq”
7-06-2024, 08:12
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin ofisinin rəhbərinin müşaviri Mixail Podolyak UNIAN-a müsahibəsində Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsindəki son vəziyyət, sülhün əldə olunması kimi məsələlərlə bağlı müsahibə verib. AYNA müsahibədəki maraqlı məqamları istinadla təqdim edir:
- Çoxları deyir ki, Rusiya Federasiyasının hansısa ərazisində Qərb silahlarından istifadəyə icazə verilməsi bu müharibədə böyük qələbə, dönüş nöqtəsidir. Bu dönüş nöqtəsini görürsünüzmü?
- Biz illüziyalardan qurtulmalıyıq. Rusiya həmişə təhlükə olacaq. Rusiya itirməlidir. Rusiyanın uduzması üçün sadəcə lazım olan hər şeyi Ukraynaya vermək lazımdır. Rusiya sözdən anlamır, Rusiya müqavilələri başa düşmür, Rusiya müasir sivilizasiya üçün bu gün hakim olan qaydalar çərçivəsində yaşamağa hazır deyil.
Məncə, dönüş nöqtəsi silahların sayında paritetin olmasıdır. Rusiya ərazisinə zərbələrin endirilməsinə icazə diplomatik qələbə sayıla bilərmi - bəli, əlbəttə. Çünki bu, başqa səviyyəli müzakirədir. Bəli, hələ tam deyil, ancaq addım-addım hər şey lazım olduğu səviyyəyə qalxacaq. Mən hər zaman bu barədə danışıram ki, bütün qərarlar Ukraynanın xeyrinə veriləcək. Bütün növ silahlar Ukraynaya veriləcək. Bütün tabular aradan qaldırılacaq.
Bizim indiki problemimiz başqadır - bütün bunlar gec olmamalıdır. İstənilən anda müəyyən sayda silahımız olmalıdır. Bütün qadağalar aradan qaldırılmalı, strategiya, taktika və ya müharibə daxilində əməliyyat-taktiki hərəkətlər çərçivəsində zəruri hesab etdiyimizi etmək hüququmuz olmalıdır. Əgər bu icazə daha sonra verilsə, gec ola bilər. Çünki Rusiya tərəf artıq buna uyğunlaşa biləcək, hazırlaşacaq, müdafiə strukturları tikir.
Əgər bu müzakirələr – Ukrayna səmasının mühafizəsi, NATO silahlarının Rusiya ərazisində istifadəsinə icazə verilməsi və buraya xarici kontingentlərin yeridilməsi mümkünlüyü - vaxtında, tam hərbi əməliyyatların başlanmasının ilk iki-üç həftəsindən sonra aparılmalı idi.
Amma buna baxmayaraq, bu müzakirələrin bu gün getməsi faktı odur ki, həm buna ən mühafizəkar baxan ABŞ-dan, həm də cəmi üç il əvvəl Rusiyanın az qala tərəfdaşı sayılan Almaniyadan artıq konkret bəyanatlar var.
Rusiya Federasiyasının ərazisini vurmaq üçün icazə əgər davamlı olaraq raket çatışmazlığı varsa, heç nəyi ifadə etmir. Bu raketlər sadəcə olaraq, kifayət etməyəcək. Buna görə birlikdə nəticə verəcək bir sıra addımlar atılmalıdır.
- Söhbət hansı addımlardan gedir?
- Birincisi, silahların sayı artmalıdır, ikincisi aviasiya komponentləri, eyni zamanda, F-16-lar verilməlidir. Üçüncüsü, raketdən müdafiə sistemləri, dördüncüsü, müəyyən məhdudiyyətləri xüsusi olaraq aradan qaldıran xüsusi hüquqi icazələr olmalıdır. Çoxlu raket əleyhinə müdafiə sistemləri olmalıdır və onlar səmanı, o cümlədən cəbhə xətti boyunca daha effektiv şəkildə örtməyə imkan verməlidir.
- Bu dörd məqamdan hansı yerinə yetirilir, hansı ləngiyir?
- Hamısı icra olunur və hər şey ləngiyir. İstənilən halda bütün qərarları onlar, yəni tərəfdaşlar verəcəklər. Bir il yarım-iki il əvvəl biz HIMARS-ın təmin edilib-edilməyəcəyini müzakirə edirdik. Ümumiyyətlə, tərəfdaşlarımızın bunu təmin edəcəyini düşünmək belə mümkün deyildi. Sonra “Abrams”, “Leopard” və ondan əvvəl 777 - 155 kalibrli artilleriya haqqında danışırdıq. ATACAMS, F-16, bəzi “Patriot” və SAMP/T sistemləri ilə bağlı suallar artıq cavablanıb. Hamı bu silahları tədarük edəcəyini bəyan edib. Formula aşağıdakı kimi işləyir - hər kəs verəcək, sadəcə olaraq, bu düsturda həmişə bir əskiklik var - gecikmə ilə verilir.
Təəssüf ki, Qərb tərəfdaşlarımız “Baxın, Ukrayna bütün bu resursa sahib olacaq” demək əvəzinə, standart, mühafizəkar yolla – az-az təmin etməkdədirlər.
- Ukrayna Rusiyanın nüvə infrastrukturuna iki uğurlu zərbə ilə nüvə eskalasiyası nağılını məhv etməyə başladı və bütün dünya Rusiyanın da bu “qırmızı xətti” udduğunu başa düşdü. Kiyev bu addımlarla tərəfdaşlarının qərar qəbulunu sürətləndirə bilərmi?
- “Qırmızı xətlər” yoxdur, bu, əvvəldən aydın idi. Nüvə silahları yeni “Soyuq müharibə” konsepsiyasında çəkindirici rol oynamağa imkan verdi ki, bu da bizim məhdudlaşdırma konsepsiyası, geosiyasi proseslər çərçivəsində necə işlədiyimizə dair seminar və simpoziumlar keçirməyə çərait yaratdı. Əslində “qırmızı xətlər” yoxdur, Rusiya çox tez başa düşdü ki, Qərb tərəfdaşları nəzəri konstruksiyaları bəyənirlər və onları bir-birinin ardınca çəpərləməkdə davam edirdilər – prinsipcə, tamamilə təbliğat xarakterli olan qorxuları daim şişirdirdilər.
“Qırmızı xətlər” yoxdur. Ancaq mən burada sadəcə qeyd edərdim - Ukrayna nüvə infrastrukturuna zərbə vurmur, əksinə, Rusiyaya ərazimizdə baş verən hər şeyi izləməyə, raket və dron zərbələri endirməyə imkan verən üfüqdən kənar radar stansiyalarını məhv edir. Bu, tamamilə adi müharibə çərçivəsindədir.
İki illik müharibədən sonra indi baş verən hər şey açıq şəkildə göstərir ki, dünya tamam başqadır və mən “dünya” dedikdə demokratik ölkələri nəzərdə tuturam. Onlar Rusiya və Ukraynanı tamam başqa cür qəbul edirlər, bu müharibənin mahiyyətinə tamam başqa cür baxırlar, Ukraynaya tamam başqa cür kömək edirlər, əks-müharibə və anti-Rusiya təbliğatının həcmi və maliyyəsi tamam başqadır.
Hətta Rusiya ərazisinə zərbə endirməyə icazə verilməsi, Ukrayna səmasında passiv müdafiə yaratmaq üçün Qərbin hərbi texnikasından istifadə ilə bağlı müzakirələr - bu, dünən təsəvvür olunmayan səviyyədə müzakirələrdir. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, dünya kəskin şəkildə dəyişib və Rusiya geri addım atmadığı kimi, müharibədən əvvəlki vəziyyətinə də qayıtmayacaq. Rusiya həmişə ekspansiyanı davam etdirməyə çalışacaq və deqradasiyaya uğramış, dəyərsiz bir ölkə olaraq qalacaq.
Qərb dünyası Rusiya Federasiyasına qarşı Merkel tipli tolerantlığına qayıtmayacaq və bu, bundan sonra baş verəcək hər şeyi əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirir. Ona görə də müharibədə həqiqətən ədalətli sona çatacağımıza böyük ümidlər bəsləyirəm.
- Qərbin Ukraynaya və xalqına qarşı fikirləri də dəyişdi...
- Bəli, böyük dəyişiklik oldu. SSRİ-nin dağılmasından sonra Ukraynanın və bir çox postsovet ölkələrinin düzgün mövqe tutmaması Qərb dövlətləri arasında belə bir illüziya yaratdı ki, postsovet məkanı Rusiyanın bu və ya digər peykləri olan dövlətlərdən ibarətdir. Belə hesab olunurdu ki, Rusiyanın bu məkanda istədiyi kimi davranmaq hüququ var. Amma biz bu illüziyanı aradan qaldırdıq. Göstərdik ki, Rusiya Federasiyası ilə sərhədimiz olsa da, Rusiya ilə vahid mədəniyyət və informasiya məkanına malik olsaq da, biz tamamilə fərqliyik. Yalnız son iki il ərzində bunu göstərə bildik, lakin bu, 2014-cü ildən sonra başa düşülməli idi. İndi tərəfdaş ölkələrin gözündə biz tamamilə fərqli insanlar kimi görünürük, ruslar kimi deyil, həm psixi münasibətlərdə, həm də psixo-emosional baxımdan onlardan fərqli olduğumuzu anlayırlar. Bu da çox yaxşıdır. Bu, açıq şəkildə göstərir ki, bu müharibə SSRİ adlı mifin son süqutu ilə başa çatacaq. 1991-ci ildə olmayanlar indi baş verir – Təəssüf ki, qanlı formada, həm də Ukrayna ərazisində.
- İndi Ukraynaya yardım və məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması ilə bağlı beynəlxalq müzakirələr artıq o səviyyədədir ki, dünən biz bu barədə düşünə də bilməzdik. Biz bu səviyyəni yüksəldə bilərikmi?
- Düşünürəm ki, səviyyəni yüksəltməyə ehtiyac yoxdur, çünki o, artıq yüksək səviyyədə - düzgün müzakirə səviyyəsindədir. Bizim yaxşı lobbiçilərimiz var - həm Şimali Avropa, həm də Şərqi Avropada. Məsələn, ABŞ Konqresində və ya Birləşmiş Ştatların Senatında yaxşı lobbiçilərimiz var. Almaniyada isə fikrimcə, tamamilə keyfiyyətli müzakirələr gedir. Elitalar tamamilə fərqli mövqe tuturlar, onlar bu gün hansı səviyyədə müzakirələr aparırlar, görürük.
Gözləntilər nədir? Məncə, əsas üç şeyi başa düşməkdir. Birinci və ən vacibi Rusiyanın təcrid olunmasıdır. Siz eyni vaxtda bir əlinizlə onu tərbiyə edib cəzalandıra, digər əlinizlə isə onu yaxında saxlayıb ondan pul qazanmağa cəhd edə bilməzsiniz. Rusiyaya səs vermək hüququ verə və ya beynəlxalq tədbirlərə dəvət edə bilməzsiniz. Bu, neytral mövqe tutan ölkələrə Rusiyanın əlini sıxmaması ilə bağlı siqnal olacaq. Onlar Şimali Koreya kimi tamamilə iyrənc bir ölkəni gördükdə, Rusiyadan üz döndərəcəklər.
İkinci məqam isə müharibənin maliyyələşdirilməsidir. Rusiya qlobal ticarət, maliyyə və texnoloji bazarlardan kənarlaşdırılmalıdır. Və əgər kimsə rus uşaqlarına şokolad satmaq istəyirsə və şokolad yemək istədiklərini söyləyirsə, o zaman Ukrayna uşaqlarına qarşı müharibəni maliyyələşdirməyə kömək etdiyinə görə böyük məbləğdə cərimə ödəməlidir.
Müharibə, xüsusən də Rusiya Federasiyasının apardığı intensivlik və uzunmüddətli müharibənin səbəbi yaxşı öyrənilməlidir. Bu o deməkdir ki, Rusiyanın rentabelliyi var və sanksiyalar tam işləmir.
Üçüncüsü, silahların vaxtında tam şəkildə təkrar istehsalıdır. Anbarlar konkret siyasi iradədən asılıdır. Məsələn, Konqresdə və Senatda biz bunu gördük - altı-səkkiz ay ərzində heç bir yardım göstərilmədi, bu, kəskin şəkildə kəsirlərə və Rusiyanın illüziyasına səbəb oldu. Səfərbər edilmiş köhnə texnika ilə Ukraynanın işğalını davam etdirmək və ərazinin başqa bir hissəsini tutmaq eşqi yarandı. Ukraynada silah qıtlığı Rusiyanı bu addımları atmağa sövq etdi.
- İyunun 15-16-da İsveçrədə Ukrayna ilə bağlı Sülh Sammiti keçiriləcək. Bu Forumdan nə gözlənilir?
- Məncə, bu, Ukrayna Prezidentinin təklif etdiyi və təşəbbüskarı olduğu platformadır, burada çox mühüm aspektlər müzakirə oluna bilər. Hansılar: birincisi, qlobal liderlik, ikincisi, Rusiyanın indi “qeyri-bərabər etdiyi” qaydalar. Bu, beynəlxalq hüquqa qayıtmaq cəhdidir.
Bu Sülh Sammiti ABŞ və ya Çin Xalq Respublikası kimi ölkələrə deyir: “Bax, siz lider rolunu oynamaq istəyirsiniz, davranış qaydalarını müəyyənləşdirirsiniz, bu qaydalara bir çox dövlətlər tərəfindən əməl olunmasını istəyirsiniz. Amma bütün bunları Rusiya pozur. Bunun qarşılığında nə edəcəksiniz?”. Bu o demək deyil ki, bu Sammitdə Rusiyanı öz dəyərsizliyini dərk etməyə və itirməyə borclu olduğunu başa düşməyə necə məcbur etmək məsələləri həll olunacaq. Amma qlobal liderlik və qlobal qaydalar baxımından nə edilməli olunduğundan danışılacaq.
Geri qayıt