Putin sərhədləri “dəyişdirdi”, amma...
3-06-2024, 15:22
“Bloomberg” yazır ki, Rusiya sərhədçiləri Narva çayında ərazi sularını işarələmək üçün Estoniya sərhədçiləri tərəfindən quraşdırılmış 50 su buylarından 24-nü çıxarıblar. Estoniyanın Baş naziri Kaja Kallas "Biz bu hadisəyə ayıq və diqqətlə yanaşacağıq" açıqlamasını. Və əlavə edib ki, Rusiya sərhəddəki problemlərdən qorxu və narahatlıq yaratmaq üçün istifadə edir.
Estoniya Sərhəd Xidməti qeyd edib ki, Narva çayı boyunca uzanan sərhəd 2024-cü ilin əvvəlində, Rusiya Estoniya tərəfindən quraşdırılmış 250 buyun yarısının yeri ilə razılaşmadığını bildirdikdə mübahisə predmetinə çevrilib. Üzən markerlər qayıqları idarə etmək üçün istifadə olunurdu.
Çay sərhədinin demarkasiyası bir gün əvvəl Litva və Finlandiya ilə dövlət sərhədi yaxınlığında, Baltik dənizində Rusiyanın ərazi sularının genişləndirilməsinə dair hüquqi aktlar portalında dərc edilmiş hökumət fərmanı ilə bağlı qalmaqal fonunda baş verib. Müdafiə Nazirliyinin hazırladığı sənəd Avropa ölkələrinin sərt reaksiyasına səbəb olub. Beləliklə, Latviya Xarici İşlər Nazirliyi bu qətnaməni “qonşu ölkələri qorxutmaq” üçün “eskalasiya məqsədi ilə planlaşdırılmış təxribat” adlandırıb. Litvanın xarici işlər naziri Qabrielius Landsberqis öz növbəsində deyib: “Bu, NATO və Aİ-yə qarşı açıq-aşkar eskalasiyadır və bu, adekvat və sərt cavab tələb edir”.
Finlandiyanın xarici işlər naziri Elina Valtonen Rusiyanı sahil xətləri və ərazi suları məsələlərini tənzimləyən BMT-nin Dəniz Hüququ Konvensiyasına əməl etməyə çağırıb və Moskvanın qərarını “hibrid” əməliyyatlarla əlaqələndirib. Tezliklə dövlət sərhədinin coğrafi koordinatlarına yenidən baxılması ilə bağlı hökumətin qərar layihəsi normativ aktlar portalından yoxa çıxıb. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edib ki, “Rusiyanın Baltik dənizində sərhədlərinin dəyişdirilməsi planları yoxdur”.
Əgər belə deyilsə, o zaman bütün bunlar - təxribata oxşayan hərəkətlər niyə edilir? NATO qonşularının hansı reaksiyasını yoxlayır Kreml? Bu, zəifliyin, adekvat cavab verməyə hazır olub-olmamağın sınağıdırmı?
AYNA-nın suallarını tanınmış əcnəbi ekspertlər cavablandırıblar.
Estoniyalı politoloq Pieter Taym:
“Mən Estoniyanın ikinci böyük şəhəri - Tartudan gəldiyim üçün deyə bilərəm ki, sovet dövründə SSRİ-nin şimal-qərbində ən böyük hərbi aerodromlardan biri onun yanında yerləşirdi. Bu strateji ərazi demək olar ki, şəhərin özündən böyük idi. Beləliklə, 70-ci illərdə bu aerodromun köçürülməsi ilə bağlı müzakirələrin aparıldığı barədə şayiələr var idi, çünki onun səs-küyü Tartu sakinlərini çox narahat edirdi. Və sovet hərbi rəhbərliyinin cavabı belə oldu: bütün Tartu şəhərini harasa köçürmək daha ucuz olardı.
Beləliklə, son vaxtlar düşünürəm ki, ölkəmizi Rusiyanın mümkün təcavüzündən qorumaq üçün çoxlu pul xərcləmək əvəzinə, bütün Estoniyanı harasa “köçürmək” daha ucuz başa gələrdi. Əsəbi, axmaq qonşudan daha uzağa.
Gətirdiyiniz bu son xəbər, təəssüf ki, bir çox Avropa ölkələrinin birləşməsindən daha böyük olan çılğın bir ölkə ilə qarşılaşdığımızın yaxşı sübutudur. Yəni, bu çılğınlıqda özümüzü bərabər apara bilmərik - biz daim bu bədnam qırmızı xətt boyunca getməli və eskalasiyadan qorxmalıyıq.
Biz təxribatlara boyun əymək istəmirik, ona görə də özümüzü çox ehtiyatlı aparırıq. Bu, bir cəhətdir. İkincisi, bu, Rusiya dövlətinin mütləq deqradasiyasını göstərir. Hətta diktaturalarda da bürokratiya var və bu, dövlətin və onun aparatının fəaliyyətini nəzarətdə saxlamaq üsuludur.
Və Rusiya Federasiyasının bir departamentinin saytında dövlət sərhədlərinin hər hansı bir yerə dəyişdirilməsi ilə bağlı axmaq və təxribatçı bir fikrin yerləşdirilməsinin bu son nümunəsi göstərir ki, orada bürokratiya da artıq yoxdur. Yəni orada dövlətin bütün həyatı hansısa axmaq zarafatlara, anlayışlara görə keçir. Çünki müharibəyə, aqressiyaya başlamaq istəsən də, yenə də hansısa bürokratik prosedura riayət edilməlidir. Hər şey bir növ təsdiqləmə prosesindən keçməlidir ki, ölkədəki bütün idarələr nə baş verdiyini və planların nə olduğunu aydın bilsin.
Amma burada görürük ki, kimsə qəfil qərar verdi - gəlin əylənmək üçün belə axmaq bir fikir ataq. Gəlin bir az zarafat edək. Görünür, iki ildən artıqdır ki, müharibə davam edir, Rusiya rəhbərliyi bütün dünyanın bahasına axmaq zarafatlar edir, eyni zamanda öz xalqını ələ salır. Məsələn, görək buna necə reaksiya verəcəklər. Və dünya ictimaiyyəti onların son “ideyasına” çox acı reaksiya verdi. Və onlar, gördüyümüz kimi, indi sakitləşiblər. Buylarla da eyni şey oldu - sadəcə onları çaydan oğurladılar və indi estonların reaksiyasının necə olacağını gözləyirlər”.
“Deutsche Welle”nin köşə yazarı Konstantin Eggert (Vilnüs):
“Mənim dərin əminliyim ondan ibarətdir ki, Kremlin sonradan bütün rəsmi saytlardan yoxa çıxan təhdidləri, ilk növbədə, Putin rejiminin artıq bir neçə ildir ki, həyata keçirdiyi NATO ölkələrinə qarşı hibrid təcavüzün bir hissəsidir. Bu hərəkət Baltik dənizi üzərində GPS siqnalının tıxanması və ya Baltikyanı ölkələrin hökumət və bank infrastrukturuna kiberhücumlarla eyni səviyyədədir. Mənə elə gəlir ki, bu konkret halda Rusiya yenidən Qərbin və ilk növbədə, təbii ki, Baltik dənizi ölkələrinin təhdidlərə reaksiyasını sınaqdan keçirirdi.
Üstəlik, biz bilirik ki, rus sərhədçiləri Estoniya ilə Rusiya Federasiyası arasında Narva çayı üzərindəki yolu müəyyən edən bir neçə markeri özbaşına çıxarıblar və mənim dərin əminliyim odur ki, bəzi rəsmi, lakin yəqin ki, qapalı rabitə kanalları vasitəsilə Moskva sərhədlərə fərdi qaydada yenidən baxılsa, nə olacağı barədə çox birmənalı xəbərdarlıq alıb.
Yeri gəlmişkən, mən tamamilə əminəm ki, heç kim belə bir şeyə dözməz və sərhəd markerlərini yenidən yerləşdirməyə cəhd olarsa, sadəcə olaraq NATO ölkələrinin sahil mühafizəçiləri ilə Rusiya sərhədçiləri arasında real toqquşmaları gözləmək olardı. Görünür, Putin hər hansı bir eskalasiyanın Rusiyanın etdiyindən daha layiqli və bəlkə də daha güclü cavab alacağı barədə xəbərdar olub. Ona görə də bu təhlükələr birdən-birə ictimai məkandan itib”.
Geri qayıt