“Rusiyanın sönməsi başlayacaq və təsiri sıfıra bərabər olacaq”
26-07-2022, 07:58
Tanınmış latviyalı politoloq Aleks Qriqoryevs AYNA-ya müsahibəsində Avropadakı geosiyasi vəziyyət, eləcə də Ukraynadakı müharibə və bunun postsovet məkanına təsirlərindən danışıb. DİA.AZ həmin müsahibəni təqdim edir:
- Dünyada geosiyasi gərginlik İkinci Dünya müharibəsindən sonra ilk dəfə olaraq bu qədər qaynar həddə çatıb. Müəyyən mənada başa düşmək olar ki, Qərb Rusiyanı ikinci SSRİ ilə bağlı ideyalarından çəkindirməyə çalışır, lakin digər tərəfdən, Qərb Moskvadan və iqtisadi əməkdaşlıqdan birdəfəlik imtina etməyə hazırdırmı?
- Gəlin, vəziyyətə obyektiv və hərtərəfli baxaq. Qlobal münaqişə beynəlxalq hüquq normalarına, o cümlədən imzaladığı və ratifikasiya etdiyi çoxsaylı müqavilələrə, konvensiyalara və memorandumlara, o cümlədən Budapeşt Memorandumuna uyğun olaraq öz öhdəliklərinə əməl etmək istəməyən Rusiya tərəfindən yaradılıb. Rusiya beynəlxalq davranış normalarının getdikcə artan təsdiqi tendensiyasını qırmaq istəyir, bu tendensiya bütün XX və XXI əsrin əvvəllərində tədricən artıb və sivil dünyanı sivilləşdirən ən mühüm amillərdən biridir.
Bu hərəkətlərdə Rusiya müəyyən, lakin mənim fikrimcə, Ukraynadan kənarda kifayət qədər güclü və qətiyyətli olmayan cavab alır. İqtisadi əməkdaşlıqdan imtinaya gəlincə, burada iki səviyyə var. Artıq son otuz ildə Rusiyanın Almaniya ilə arasında olduğu kimi, çox güman ki, digər bir Qərb ölkəsi ilə strateji tərəfdaşlığı olmayacaq. Rusiya həddən artıq toksiki olub. Ancaq birdəfəlik, qazanc əldə etmək üçün bir növ ticarət epizodik olaraq baş verəcək.
Ancaq ümumiyyətlə, başsız olmasa da, indi keçəlin başındakı kəpəkdən danışırıq. Rusiya indiki formada nə ərazidə, nə də idarəetmə formasında mövcud olacaq. Bir zaman yeni bir forma inkişaf edəcək, amma nə vaxt və necə olacağı dəqiqliyi ilə hələ aydın deyil.
- Ukrayna hadisələri fonunda postsovet məkanında vəziyyət necə inkişaf edəcək və ABŞ və Avropa İttifaqı üçün postsovet ölkələrinin rolu, əhəmiyyəti nə dərəcədə artıb? Eyni zamanda, açıq deyək, fevralın 24-nə qədər Brüssel postsovet məkanının bütün “kurasiyasını” Rusiyaya verməyə hazır idi. İndi bu paradiqma dəyişibmi?
- Postsovet məkanında baş verənlər bundan sonra daha davamlı olacaq: onun müxtəlif hissələrinin müxtəlif istiqamətlərdə hərəkəti davam edəcək. Baltikyanı ölkələr artıq Avropadır və orada olacaqlar. Ukrayna və Moldova da ora gedir, Gürcüstan da onlara qoşulacaq. Güman edirəm ki, Azərbaycan da Türkiyə ilə birlikdə eyni istiqamətdə hərəkət edəcək. Mərkəzi Asiya öz gələcəyini Çinlə, bəlkə də, Hindistanla əməkdaşlıqda quracaq.
Son illərdə Rusiya öz ətrafındakı ölkələrə nəsə təklif edə bilirdisə, bu, yalnız bir tərəfdən neft dollarları, digər tərəfdən isə təhdidlər hesabına idi. Bunlar olmayandan sonra təklif ediləcək bir şey olmayacaq. Rus dilini unutmağa başlamağın vaxtı çatıb.
Brüsselə gəlincə, birləşmiş Avropa, sadəcə olaraq, zərər çəkmədən, tanımadığı, problemlərini anlamadığı ölkələrə görə Rusiya ilə münaqişə etmək istəmədi. Üstəlik, bunun müharibəyə qədər gəlməyəcəyinə ümid edirdilər. Hesab edirdilər ki, Putin öləcək və problem öz-özünə həll olunacaq. Yəni, həqiqətən başa düşmür və incələyə bilmirdilər.
- Rusiyanın zəifləməsi, dünyada nüfuzdan düşməsi fonunda postsovet ölkələrində Kremldən hansı addımlar gözlənilməlidir?
- İsteriya. Bu, başlanğıcda, iktidarsızlıqdan qaynaqlanır. Sonra Rusiyanın sönməsi başlayacaq və Rusiyanın təsiri sıfıra bərabər olacaq.
Geri qayıt