Buğda ixracına qadağalar: Bizi nə gözləyir?
7-06-2022, 14:46
May ayında buğda ixracına qadağa qoyan Hindistan bütün tənqidlərə baxmayaraq, qərarını dəstəkləyir. DİA.AZ cebhe.info-ya istinadla xəbər verir ki, qadağanın açıqlanmasından sonra Almaniya Kənd təsərrüfatı naziri Cem Özdemir, "Hər kəs ixrac məhdudiyyətləri qoymağa başlasa... Bu, böhranı daha da pisləşdirəcək" demişdi.
Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) Hindistanın Ukraynadakı müharibədən ən çox zərər çəkmiş ölkələr üçün mövcud buğda tədarükü böhranının yumşaldılmasında mühüm rol oynaya biləcəyini bildirərək Dehli administrasiyasına qadağanı yenidən nəzərdən keçirməyi xahiş edib.
Bununla belə, Hindistanın ticarət naziri Piyush Goyal bildirib ki, bu qadağa qlobal bazarlara təsir etməməlidir, çünki onlar əsas buğda ixracatçısı deyil.
Qlobal buğda qiymətləri artıb
Hindistanın qadağası mayın 13-də həddindən artıq isti havanın buğda istehsalına təsirindən və yerli qiymət artımına səbəb olduqdan sonra elan edilib. Hindistan əsas buğda ixracatçısı olmasa da, Çikaqoda satılan buğda qiymətləri təxminən 6 faiz artdığından bu addım qlobal bazarları narahat edib.
Bəzi əsas buğda sortlarının qiyməti günlərlə artmaqda davam edib və mayın 17-18-də pik həddə çatıb. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra digər ərzaq məhsullarında olduğu kimi mart və aprel aylarında da buğdanın qiyməti artıb. Müharibə səbəbindən dünyanın ən böyük ixracatçılarından biri olan Ukraynadan milyonlarla ton buğda hasil edilmir.
Kənd təsərrüfatı məlumatlarını araşdıran “Gro Intelligence” qrupundan Kelly Goughary deyib ki, Hindistanın qadağası qiymətlərin daha da artmasına səbəb olub, çünki "qlobal alıcılar Qara dəniz regionundan ixrac azaldıqdan sonra Hindistandan gələn tədarüklərdən asılıdır".
Hindistanın qadağası kimlərə təsir etdi?
Hindistan dünyada ikinci ən böyük buğda istehsalçısı olsa da, onun qlobal buğda ticarətindəki payı 1%-dən azdır. İstehsalın çox hissəsini yoxsulları qida ilə təmin etmək üçün saxlayır. Ancaq qadağanı elan etməzdən əvvəl Hindistan, keçən il tədarükünü cəmi iki milyondan bu il rekord həddə - 10 milyona çatdıraraq ixracı artırmaq niyyətində idi.
Hindistan Asiya və Afrikada yeni bazarları təmin edir və hətta qadağadan sonra da bir çox ölkə ixracı bərpa etmək üçün onunla əlaqə saxladıqlarını bildirir.
Hindistan bəzi ölkələrə buğda ixrac etməyə davam edəcəyini və "qonşularına ehtiyac duyduqları zaman kömək etməyə davam edəcəyini" söyləyib. Hindistanın ən böyük ixrac bazarları Banqladeş, Nepal və Şri-Lanka, həmçinin Birləşmiş Ərəb Əmirlikləridir.
Ticarət məlumatlarını təqdim edən İƏT-in məlumatına görə, 2019-2020-ci illərdə Şri-Lanka və BƏƏ buğdanın 50 faizindən çoxunu, Nepal isə 90 faizdən çoxunu Hindistandan idxal edib. Bu ölkələrin mövcud müqavilələr çərçivəsində Hindistan buğdasını almağa davam edib-etməyəcəyi hələlik bəlli deyil. Bununla belə, dünyanın ən böyük buğda idxalçılarından biri olan Misir Hindistandan buğda alışının davam edəcəyini açıqlayıb.
Qeyri-sabit hava şəraiti və gübrə qiymətləri
Ukraynadakı müharibə ilə yanaşı, hava şəraiti bəzi əsas buğda ixrac edən ölkələrə də təsir edib. “Gro Intelligence”in nümayəndəsi Kelly Goughary deyib:
"Quraqlıq, daşqın və isti dalğalar bir sıra digər əsas istehsalçıların (ABŞ, Kanada və Fransa) məhsullarını təhdid edir".
ABŞ hökumətinin hesabatına görə, qlobal buğda istehsalının 2022-2023-cü illərdə dörd ilin ən aşağı səviyyədə olacağı və ehtiyatların altı il ərzində ən aşağı səviyyədə qalacağı proqnozlaşdırılır. “Gro Intelligence” həmçinin qeyd edir ki, qlobal gübrə qiymətləri keçən il üç dəfə artıb və bu il məhsul məhsuldarlığında "əhəmiyyətli" azalma riski var.
Digər amillərlə yanaşı, bu o deməkdir ki, qlobal buğda ehtiyatları 2008-ci il maliyyə böhranından bəri ən aşağı səviyyədədir. Dünyanın ən böyük buğda istehsalçısı olan Çin, 2021-ci ildə yağan güclü yağışlar səbəbindən mart ayında qış məhsulunun “tarixin ən pis məhsulu” ola biləcəyini söyləyib.
Hadisələrin məhsula necə təsir edəcəyi hələ də məlum deyil. Bununla belə, ən pis halda Çin ehtiyatlarını artırmaq, qlobal təklifi daha da sərtləşdirmək və qiymətləri artırmaq üçün qlobal bazarlardan buğda almaq istəyə bilər.
Geri qayıt