İran niyə İsrailin ürəyini nişan aldı
22-04-2022, 14:49
Aprelin 18-də İranda Milli Ordu Günü şərəfinə hərbi parad keçirilib, onun imkanları nümayiş etdirilib. Orada çıxış edən İran Prezidenti İbrahim Rəisi əmin edib ki, İran ordusunun gücü həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə hamıya məlumdur.
Eyni zamanda, nədənsə Rəisi İsraildən gələn təhdidlərə mümkün cavabdan danışmağa qərar verib. İran lideri yəhudi dövlətinin rəhbərlərinə müraciət edib: “Bilməlisiniz ki, sizin ən kiçik hərəkətləriniz və təhdidləriniz də silahlı qüvvələrimizdən və kəşfiyyatımızdan gizli deyil. Eyni zamanda, millətimizə qarşı hər hansı təhdid olarsa, İsrailin ürəyi silahlı qüvvələrimizin hədəfi olacaq və siz rahat olmayacaqsınız”.
“Gazeta.ru”nun məlumatına görə, bundan əvvəl İsrailin Baş naziri Naftali Bennet nüvə proqramından dolayı, İrana Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyalara bənzər sanksiyaların tətbiqini təklif edib.
İndiki, onsuz da çətin olan dövrdə İranın təhdidləri nə dərəcədə ciddidir? Rəisi “İsrailin ürəyi” deyərkən nəyi nəzərdə tuturdu? Tehranda hesab edirlər ki, Rusiyaya dolayısı ilə hansısa dəstək rolunu oynayacaq daha bir müharibənin başlamasının vaxtı çatıb? DİA.AZ xəbər verir ki, AYNA-nın suallarını tanınmış əcnəbi ekspertlər cavablandırıblar.
İsrailli publisist Aviqdor Eskin:
“Prezident Rəisinin döyüşkən bəyanatları növbətçi xarakter daşıyır. Qırx ildən artıqdır ki, İran liderləri İsraili yer üzündən siləcəklərinə söz verirlər. Və bu müddət ərzində biz heç yerdə yoxa çıxmamışıq, hətta onlardan daha yaxşı yaşayırıq.
Son illər Suriyada, İraqda və elə İran ərazisində ölkələrimiz arasında minlərlə hərbi toqquşma olub. Bu döyüşlərin nəticələri bəllidir. Amma onların özlərinə güvənən ritorikası davam edir. Bu yolla onlar hərbi zəifliklərini kompensasiya etməyə çalışırlar.
Rusiyaya gəlincə, onun indiki mövqeyi bütövlükdə mövqelərini itirməsi ilə izah olunur. Eyni zamanda İranla xaric edilənlərin həmrəyliyi prinsipi əsasında dialoq aparır. Eyni zamanda, Moskva İrana qarşı sanksiyaların ləğvində maraqlı deyil, çünki bu, dünya bazarında alternativ neft və qazın meydana çıxması demək olacaq”.
Ukraynalı analitik, Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin direktor müavini Sergey Danilov:
“İranın xarici siyasət strategiyası Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinin nəticələrinin qiymətləndirilməsi, nüvə proqramı və dondurulmuş aktivlərin sərbəst buraxılması üzrə danışıqların dinamikası, eləcə də İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun regional proksi-qruplar, Yaxın Şərqdəki qruplarla (Hizbullah, Yəmən husiləri, Suriya və İraqda İranın nəzarətində olan qruplar) bağlı addımlarının uğuru ilə müəyyən edilir. Sanksiyaların ləğvi rejimin legitimliyini qoruyan mühüm amildir və hakimiyyətin daxili siyasi sabitliyinə birbaşa təsir göstərir. Lakin İnqilab Keşikçiləri Korpusunun son prezident seçkilərindən sonra güc qurumlarından birinin İran dövlətinin praktiki olaraq inhisarçı benefisiarına çevrildiyi bir şəraitdə, onun korporativ maraqları xarici siyasətə güclü təsir göstərir.
Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü və təcavüzün nəticələri ilə bağlı İranın mövqeyi Rusiyanın addımlarına hərtərəfli dəstəkdən başlasa da, sonradan Tehran üçün faydalı olan konfiqurasiyaların axtarışına çevrilib. İran Xarici İşlər Nazirliyinin ehtiyatlı açıqlamalarından belə aydın olur ki, Tehran Rusiyanın regionda təsirinin azalacağına inanır. Həmçinin, Ukrayna müharibəsi fonunda ABŞ Yaxın Şərqdə daha az fəallaşacaq və Avropa ölkələri Rusiyanın enerji mənbələrini əvəz etməli olacaq.
Bu cür qiymətləndirmələr İsrailə və onunla əməkdaşlıq edən ərəb ölkələrinə qarşı aqressiv ritorikanın artmasına təkan verir. İsrail polisinin hərəkətləri nəticəsində Yerusəlimdəki Əl-Əqsa məscidi ətrafında vəziyyətin gərginləşməsi təhdidlər üçün əlverişli zəmin yaradır. Eyni zamanda, İsrail hökumətinin nüvə sazişinə qarşı sistemli fəaliyyəti Tehranda qəzəbli qıcıq yaradır.
Hazırda İranın nüvə proqramı ilə bağlı danışıqlar dayandırılıb. Tehran nüvə proqramına tətbiq edilən sanksiyaların aradan qaldırılmasında və dondurulmuş 7 milyard dolların açılmasında çox maraqlıdır. Ağ Ev sözçüsünün dediyi kimi: “Biz razılaşmanın tam icrasına qayıtmağa hazırıq. Biz həmçinin (sazişdən) və bu xüsusi nüvə mövzusundan kənar məsələlərin həlli üçün daha geniş diplomatik səylərə hazırıq”.
Vaşinqtondakı “daha geniş məsələlər” dedikdə, onlar Tehranın Keşikçilər Korpusunu xarici terror təşkilatları siyahısından çıxarmaq tələbini nəzərdə tuturlar. Bu tələb əslində ABŞ ilə İran arasında yeganə ciddi maneə olaraq qalır.
Vaşinqton İsrailə qarşı təhdidlərə də münasibət bildirib. ABŞ İranı terrorizmin aparıcı sponsoru hesab edir və həmçinin əmin edir ki, bu administrasiyanın İsrailin təhlükəsizliyinə sadiqliyi müqəddəsdir: “Korpusun regionda sabitliyi pozan roluna qarşı çıxmaq üçün bütün müvafiq vasitələrdən istifadə edəcəyik”.
Tehranda və korpusun qərargahında bu xəbərdarlığın nə dərəcədə ciddi qəbul ediləcəyi ABŞ-ın Ukraynaya təcavüzünə görə Rusiyaya münasibətdə nə dərəcədə qətiyyətli olacağından asılı olacaq. Ağ Ev administrasiyasının ardıcıllığı və bütün vasitələrdən istifadə etməyə hazır olması regional və beynəlxalq təhlükəsizliyə meydan oxumağa hazır olan ölkələr üçün əsas maneə olaraq qalır”.
Geri qayıt