Saakaşvilinin “zühuru” və gözlənilən gözlənilməzlər
7-10-2021, 08:20
Gürcüstanda bələdiyyə seçkiləri keçirildi və hətta Mixail Saakaşvilinin “zühuru”na baxmayaraq, hakim “Gürcü Arzusu” partiyası yenidən parlamentə seçilməyə razılıq verməli olduğu şərtə tab gətirə bildi (Şarl Mişel razılaşması). Yəni, ən azı 43% səs toplamalı idi, amma 48% səs topladı. Bu, nə deməkdir? Deməli, ölkədə heç nə dəyişməyəcək?
Yoxsa bu, hələ başlanğıcdır və Saakaşvilinin ölkədə olmasının amili, onun ölkəyə və ərazisinin böyük hissəsinə keçidini əngəlləyə bilməyən hakimiyyət orqanları haqqında ifşaedici açıqlamaları hələ də siyasi sürprizlər yaratmağa qadirdir? Gərginlik, inqilab? Seçkilərin ikinci turu nəyisə dəyişə bilərmi?
AYNA-nın suallarını qonşu ölkədən olan ekspertləri cavablandırıblar.
Gürcüstan Prezidentinin təhlükəsizlik məsələləri üzrə keçmiş müşaviri, politoloq Tengiz Pxaladze:
“Bu seçkilər, əslində Gürcüstan üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir və bunu həm yerli seçkilərdə yüksək fəallıq, həm də görünməmiş sayda müşahidəçi olması göstərir. Böyük şəhərlərdə səsvermənin ikinci turu təyin olunduğundan, nəticələr həm də ölkə üçün bir yenilik və əhəmiyyətli bir məqamdır. O cümlədən Tbilisi şəhərində.
Saakaşviliyə gəlincə, təbii ki, onun gəlişi vacib amil idi və hər iki tərəf üçün - həm müxalifət, həm də "Gürcü Arzusu" üçün müəyyən məna kəsb edirdi. Müxalifət üçün, ilk növbədə Vahid Milli Hərəkat (VMH) üçün Saakaşvilinin gəlişi konsolidasiya və yeni mitinq faktoru kimi xidmət etdi və prinsipcə bu, seçkilər nəticəsində özünü göstərdi. Və “Arzu” üçün bu da mitinq amili oldu, çünki prinsipcə seçki məntəqələrinə getməyəcək "tənbəl" seçicilər gəldi, Saakaşvilinin gəlişi onlar üçün mümkün, amma istəmədikləri hadisələr ssenarisinin xəbərçisi oldu. Saakaşvilinin artıq Tiflisdə olması, təbii ki, səs vermək fikri olmayan, lakin VMH əleyhinə olan seçicilərə təsir etdi.
Gələcəyə gəlincə, qarşıda hələ 4 həftə var, bundan sonra seçkilərin ikinci mərhələsi keçiriləcək. Və təbii olaraq əsəb savaşı olacaq. Görək. Müxalifətin bəzi şəhərlərdə şansları var, baxmayaraq ki, hakim partiyanın güclü mövqeləri var və nəticələrini qorumaq və yaxşılaşdırmaq üçün hər şeyi edəcək.
İkinci turun nələri dəyişə bilməsi yenə nəticələrdən asılıdır. Müxalifət bəzi şəhərlərdə üstünlüyünü həyata keçirə biləcəkmi? Bu arada, əsas siyasi qüvvələr arasında 4 həftəlik sıx emosional qarşıdurmamız var”.
Azad Rusiya Fondunun Cənubi Qafqazdakı (Tbilisi) nümayəndəliyinin direktoru, politoloq Yeqor Kuroptev:
“Ölkədə inqilabi əhval-ruhiyyə yoxdur, amma çox güclü qütbləşmə var. Və bu, başadüşüləndir. Gürcüstan cəmiyyətinin bir hissəsi Saakaşvilini və onun komandasını müxalifətin dinc aksiyalarının sərt şəkildə dağıdılması, söz azadlığının boğulması və total nəzarət cəhdlərini unuda bilməz. Əhalinin digər hissəsi hələ də Saakaşvilini Gürcüstanın əsas xilaskarı hesab edir, çünki Mişanın komandası bu ölkəni indiki formada sıfırdan qurmuşdu.
Bir dostumun dediyi kimi, Mişanın dövründə Gürcüstanda inkişaf var idi, amma demokratiya yox idi. Cəmiyyətin hər iki hissəsinin ortaq tərəfi budur ki, heç kim mövcud hakim partiyanı dəstəkləmir, ancaq Saakaşvilini qəbul etməyənlər "təki Saakaşvili olmasın" prinsipi ilə hakimiyyətə səs verirlər.
Təəssüf ki, qüvvələrin bu cür uyğunlaşması Gürcüstanda bütün köhnələri əvəz edə biləcək heç bir yeni partiyanın cücərməsinə imkan vermir. Qeyd etmək lazımdır ki, hakim partiya yarıtmaz siyasətlə Saakaşvilinin partiyasının reytinqini artırmaq üçün hər şeyi edir. Digər tərəfdən, Saakaşvilinin gəlişi həm partiyasını gücləndirdi, həm də əleyhinə olanların da seçkilərdə fəal iştirakına səbəb oldu. Siyasətçilərin reytinqlərinə baxsanız, Amerika Respublikaçılar İnstitutunun sorğularına görə, Saakaşvilinin neqativ reytinqi indi 62%-dir. Bu, çoxdur. Buna görə də müxalifətin Mişanın müdafiəsi üçün heç bir super aktiv hərəkətinin olmaması mənim üçün başadüşüləndir. Hamı həm Saakaşvilinin elektoratını saxlamağa, həm də Mişanın sevmədiyi seçiciləri qorxutmamağa çalışır, çünki əks halda səs ala bilməyəcəklər.
Saakaşvilinin sərbəst buraxılması üçün etirazlar, əminəm ki, davam edəcək və həbsdəki Mişa faktoru Gürcüstan siyasətində həm tərəfdarları, həm də əleyhdarları üçün əhəmiyyətli rol oynayacaq. Cəmiyyətin əsas hissəsi, əlbəttə ki, Mişada Gürcüstana yaxşı heç nə gətirməyən hakim rejimi fəaliyyətə məcbur etdirmək şansı görür. Amma təbii ki, Gürcüstanın koalisiya hökumətinə ehtiyacı var ki, nə Saakaşvili dövründə, nə də ondan sonrakı 9 il ərzində mövcud olan hyakimiyyət buraxılan səhvləri təkrarlasın.
Saakaşvili Gürcüstanda ciddi siyasi qüvvə olaraq qalmaq istəyirsə, onun gəlişinin özü cəsarətli və vacib bir addımdır. Hakimiyyət indi zəif olduğu üçün bu məqam da ona işləyir. Yəqin ki, Saakaşvilinin cəmiyyətin bir hissəsində olan avtoritetindən istifadə edərək bütün müxalifətin ümumi səylərini dəstəkləmək, Gürcüstanda bir partiyanın və ya bir liderin hakimiyyətinin olmayacağına və özünün də buna iddia etməyəcəyinə zəmanət verməsi ən effektiv addım olardı.
Padşahların və tanrıların zamanı unudulmalıdır. Bu, Gürcüstanın bu dəfə səhifəni çevirərək demokratik bir şəkildə irəliləməsinin yeganə yoludur. Cavab vermək - Girgvlianinin ölümü, Gelaşvilinin döyülməsi kimi Saakaşvilinin səlahiyyətlərini aşmaqda günahlandırıldığı məqamlara görə cavab verməsi, cəmiyyətin bir hissəsi qarşısında keçmiş Prezidentin daha geniş təbəqələrin etibarını qazanması üçün yaxşı yoldur. Gürcüstan xalqının nə qərar verdiyini görəcəyik”.
İctimai xadim, hüquq müdafiəçisi (Kvemo Kartli əyaləti) Samirə Bayramova:
“Seçkilər hələ bitməyib və bəzi şəhərlərdə ikinci tur hələ qabaqdadır. Hakim partiyaya verilən səslərin 46% rəqəmi hələ yekun nəticə sayıla bilməz.
Təbii ki, Saakaşvilinin gözlənilməz “zühuru” bu səslərə güclü təsir göstərdi. Deməliyəm ki, bu dəfə səsvermə prosesi çoxlu sayda pozuntular və saxtakarlıqlarla yadda qaldı. Bütün bölgələrdə, bütün seçki məntəqələrində belə hallar müşahidə edildi. Müşahidəçilərin sayı da qənaətbəxş deyildi.
Saakaşvilinin azad edilməsi üçün aksiyalar başlayıb. Onun gəlişi özlüyündə Gürcüstanın dəyişikliklərlə üzləşəcəyi deməkdir. Bir növ fövqəladə hallar olacaq.
Əlbəttə ki, seçkilərin ikinci turunda dəyişikliklərin olacağını gözləyirik. Seçki məntəqələrində müxalifət partiyalarından daha çox müşahidəçinin olacağı gözlənilir və bu, ciddi qədər saxtakarlığa yol verilməyəcəyinə ümid verir. Müxalifət nümayəndələrinin bələdiyyə hakimiyyətinə gəlməsinin bir çox proseslərdə köklü dəyişikliklərə kömək edə biləcəyi Tbilisidə qələbə qazanmaq çox vacibdir. Təbii ki, sürprizlər olacaq, yeni islahatlar gözlənilir. Təəssüf ki, Gürcüstan qərbyönümlü yoldan çıxdı, başqa istiqamətə döndü və buna son qoyulmalıdır.
Bugünlərdə Baş nazir efirdə dedi ki, Saakaşvili sakit oturmasa, ona qarşı daha bir neçə maddə ilə ittiham irəli sürəcəyik. Bu, onu göstərir ki, indiki Gürcüstanda istənilən adamı törətmədiyi cinayətlərdə ittiham etmək olar. Ölkədəki vəziyyət dözülməzdir”.
Müəllif: Ayna.az
Geri qayıt