Ermənistanda yeni “duel” çağırışı:
29-06-2021, 08:04
Ermənistan Prezidenti Armen Sarkisyan ölkəni parlamentdən prezident respublikasına çevirəcək bir konstitusiya islahatı tələb edib. Bu barədə Sarkisyan “El Pais”-ə verdiyi müsahibədə danışıb. Onun fikrincə, daha çox səlahiyyətin Prezidentə verilməsi ölkənin mövcud problemlərinin çoxunu həll edəcək. Dövlət başçısı ermənilərin əksəriyyətinin parlament demokratiyasına yaxın olmadığını deyib, çünki ictimai rəy ölkə başçısının şaquli hakimiyyəti fikrini özündə saxlayır.
Sarkisyan müasir Ermənistanı “Baş nazirin respublikası” adlandırıb. O, artıq hökumət başçısının bütün hüquqlara sahib olduğunu və yalnız özününkülərin çoxluq təşkil etdiyi parlament qarşısında cavabdeh olduğunu söyləyib.
Eyni zamanda, dövlət başçısı qeyd edib ki, prezident respublikasında hakimiyyət güclü qanunverici məclis tərəfindən balanslaşdırılmalıdır. O, mövcud parlamenti “təmsil olunmayan” adlandırıb: “Son seçkilərə 25 partiya və blok qatıldı, ancaq bir partiya da real deyil. İqtidara gəlsələr, mövcud olmağa davam edər və itirdikləri zaman yox olarlar. Onlar ideologiya ətrafında yaranan partiyalar deyil”.
Görəsən, Ermənistan Prezidenti niyə birdən “oyandı”? Və kimin ötürməsi ilə “oxuyur”? Şəxsən onun barəsində danışsaq, Sarkisyan prezidentliyə yiyələnmək üçün heç bir şey etmədi – ümumxalq seçkilərində və digər namizədlərlə mübarizədə qalib gəlmədi. Mövcud qanunvericiliyə görə, Ermənistan Prezidenti ölkənin parlamenti tərəfindən seçilir.
Deməli, Sarkisyan özü belə, bir Prezident roluna yalnız olduğu kimi iddia edə bilər - sırf təntənə üçün, təmsilçi bir şəxsiyyət. Ancaq bəzi qüvvələr onu Nikol Paşinyan yenidən Baş nazir olduqdan sonra, Baş nazirin səlahiyyətlərinin aşağı salınmasının məqsədəuyğunluğu barədə danışmağa məcbur edir. Bu qüvvələr kimlərdir? Yenidən burada Kremlin intriqaları varmı? Yoxsa uyğun başqa bir izahı var?
AYNA mövunu tanınmış mütəxəssislərlə müzakirə edib.
Rusiyalı politoloq, Azad Rusiya Fondunun Cənubi Qafqazdakı nümayəndəliyinin rəhbəri Yeqor Kuroptev:
“Prezidentin mövqeyinin hansısa bir şəkildə xarici qüvvələrlə əlaqəli olduğuna şübhə edirəm. Güc tarazlığı həmişə faydalıdır və baş verənlərin daha dolğun bir mənzərəsini görməyə kömək edir. Yəni Prezident üçün ən azı bəzi səlahiyyətlərin olması faydalıdır.
Buna baxmayaraq, həm Ermənistanda, həm də Gürcüstanda parlament sisteminə keçid ölkəyə görə deyil, müəyyən insanların konstitusiyanı aşaraq hakimiyyətdə qalmaq istəyi üzündən baş verdi. Ermənistanda Serj Sarqsyan idi, Gürcüstanda Mixail Saakaşvili. Əslində, Prezident Armen Sarkisyan bu vəzifəyə məhz Ermənistandakı ən populyar olmayan siyasətçi Serj Sarqsyan günəş altında yer tutmağa çalışarkən gəlmişdi.
Həqiqətən, prezidentlik sistemi postsovet məkanı üçün daha başadüşüləndir, çünki “vojdizm” hələ də onların beynində yaşayır. Ancaq cənab Prezidentin təklifi problemin həllində çox kömək etməyəcək, çünki prezidentlik respublikasına qayıtmaq yalnız Baş nazirin deyil, Prezidentin tam hakmiyyətə sahib olmasına gətirib çıxaracaq.
Yeri gəlmişkən, indi belə bir prezident seçkiləri Ermənistanda keçirilsəydi, Paşinyan seçilərdi. Yəni tarazlıq və tənzimləmə haqqında danışmaq dəqiq və məntiqlidir. Bir insan heç kimin ona nəzarət etməməsi şərti ilə hər şeyi idarə etməməlidir. Ancaq bu, islahatlarla, digər qurumları və hakimiyyətin qollarını gücləndirməklə əldə edilir, nəinki bu hakimiyyəti top kimi əldən ələ ötürməklə”.
Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü, politoloq Rasim Musabəyov:
“Armen Sarkisyanın Ermənistanda “güclü” prezident hakimiyyəti institutunun bərpası, xalq səsverməsi yolu ilə seçilən dövlət başçısı ilə bağlı ritorikası ilə bir neçə məqsəd güdür. Birincisi, özünü ölkə prezidentliyindən erkən uzaqlaşdırılmasından sığortalayır. Böhran zamanı Sarkisyan Nikol Paşinyana qarşı olduqca qorxaq və uyğunsuz bir mövqe tutdu. Sonda Paşinyanın istefası tələblərinə qoşuldu. İndi hesablaşma saatıdır.
Sarkisyanın özü kifayət qədər zəifdir. Həqiqətən də, keçmişdə seçilərkən konstitusiya tələblərinin pozulmasına yol verildi (Sarkisyan İngiltərə vətəndaşlığına sahib idi və son 6 ildə Ermənistanda yaşamırdı). Sarkisyan rüsvayçı vəziyyətdə getmək istəmir. Deməli, Konstitusiya dəyişdirilərsə və Ermənistanda yeni prezident seçkiləri elan edilərsə, Sarkisyan səlahiyyətlərini skandal olmadan başa vurub sakitcə pulu, övladları və əlaqələrinin olduğu Londona gedə biləcək.
Eyni zamanda, Sarkisyan Robert Köçəryanın “əlinə oynayır”. Çünki prezident seçkilərində ona Nikol Paşinyandan üstün olmağa çalışmaq şansı verir.
Bu manevrlərdə birbaşa Kremlin əllərini görmürəm. Bunların hamısı kiçik erməni siyasi hiyləgərlikləridir. İnanıram ki, Nikol Paşinyan bütün bunları yaxşı oxuyur və rəqiblərinin ssenarisinə uyğun oynamayacaq.
Ümummilli seçkiləri və geniş səlahiyyətləri ilə Konstitusiyanı dəyişdirməyə qərar verərsə, Sarkisyan bunu Konstitusiya Məhkəməsi rəhbərini və üzvlərinin əksəriyyətini və tərkibini, siyasi sahəni vəfasız siyasətçilərdən tamamilə təmizləməmiş etməyəcək. Artıq vəfasız generalları istefaya göndərdi.
Sarkisyana “xəstəliyinə görə” istefa etmək imkanı verilsə, yenə də şanslı olacaq. Deməli, Ermənistanın siyasi səhnəsində gözlənilməz süjetlərlə zəngin, həyəcanlı “tamaşa”nın davamını gözləmək lazımdır. Gəlin baxaq”.
Geri qayıt