Qara dənizdə Rusiya-NATO toqquşması?
24-06-2021, 08:11
Dünən Rusiya Müdafiə Nazirliyi sensasion məlumat yayıb. Nazirliyin açıqlamasında bildirilir ki, Rusiyanın keşikçi gəmisi Qara dənizdə Böyük Britaniyaya məxsus “Defender” gəmisinə (destroyer) xəbərdarlıq atəşi açıb, “Su-24 M” döyüş təyyarəsi isə gəminin hərəkət kursu istiqamətinə bombalar atıb. Rusiya tərəfi iddia edir ki, Britaniya gəmisi Krımdakı Fiolent burnu rayonunda Rusiya sərhədini pozaraq 3 km irəliləyib və bununla bağlı xəbərdarlıqlara məhəl qoymayıb: “Gəminin hərəkətini dayandırmaq üçün “Su-24 M” təyyarəsi onun hərəkət kursu iqtiqamətinə 4 ədəd OFAB-250 T qəlpə-fuqas bombası atıb. Sonra “Defender” Rusiya ərazi sularını tərk edib”.
Lakin Britaniya tərəfi Rusiya Müdafiə Nazirliyinin iddialarını təkzib edib. Britaniya Müdafiə Nazirliyindən bildirilib ki, onların gəmisi beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq Ukraynanın ərazi sularından dinc keçid edib. Nazirlikdən qeyd ediblər ki, “Defender” gəmisinə xəbərdarlıq atəşi açılmayıb və onun yoluna bomba atılmayıb, sadəcə olaraq, həmin vaxt ruslar dənizdə atəş təlimləri keçirirmişlər.
Britaniya gəmisinin Krım akvatoriyasında üzməsi barədə Rusiya tərəfinin açıqlaması böyük ehtimalla həqiqətdir. Amma məsələ burasındadır ki, belə olsa belə, bu, Rusiya dəniz sərhədlərinin pozulması demək deyil. Çünki beynəlxalq hüquqa görə, Krım Ukrayna ərazisidir və Böyük Britaniya dövləti də Krımı Ukrayna hesab edir. Bu baxımdan hər hansı pozuculuq faktından söhbət gedə bilməz.
Qeyd edək ki, “HMS Defender” esminetsi (destroyer) 2009-cu ildə suya buraxılıb. Onun uzunluğu 152 metr, sürəti saatda 55 km-dir. Gəmidə radiolokasiya stansiyası, zenit artilleriyası və raket qurğusu quraşdırılıb. Gəmi iyunun 14-də Niderlanda məxsus “HNLMS Evertsen” hava hücumundan müdafiə freqatı ilə birlikdə Qara dənizə daxil olub. Məlum olduğu kimi, Krımın ilhaqından sonra NATO Qara dənizdə öz mövcudiyyətini artırmağa başlayıb və hər ay ittifaqa üzv ölkələrin hərbi gəmiləri dənizə daxil olur və Ukraynaya dəstək nümayişi kimi bu ölkənin limanlarına yanaşır. Bu isə Rusiyada ciddi narazılıqla qarşılanır. Rusiya hərbi rəhbərliyi NATO gəmilərinin dənizdə aktivliyinin provokasiya məqsədi daşıdığını iddia edir.
Qara dənizdə suların isinməsinin əsas səbəbi şübhəsiz ki, NATO dövlətlərinin Ukrayna ordusunun gücləndirilməsi və modernləşdirilməsi, onun hərbi dəniz donanmasının dirçəldilməsi istiqamətində atdığı addımlardır. Elə cəmi 2 gün əvvəl – iyunun 21-də məhz “Defender”ın göyərtəsində Ukrayna və Büyük Britaniya hökumətləri arasında önəmli sənəd imzalanıb. Ukrayna müdafiə nazirinin müavini Aleksandr Mironyuk və Britaniya hökumətinin müdafiə sahəsində alqı-satqılar üzrə naziri Ceremi Kvin tərəfindən imzalanmış Memorandumda hərbi gəmilərin birgə layihələndirilməsi və tikintisi, Ukrayna gəmiqayırma müəssisələrinin rekonstruksiyası və Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün 2 bazanın tikintisi nəzərdə tutulur. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin ötən ilin oktyabrında Londona səfəri zamanı imzalanmış sazişə əsasən isə Britaniya Ukrayna ordusu və hərbi donanmasının inkişafı üçün 1,25 milyard funt-sterlinq ayırıb.
Moskvanı narahat edən başqa bir məsələ 28 iyun – 10 iyul tarixləri arasında Qara dənizdə Ukraynanın iştirakı ilə keçiriləcək “See Breeze” hərbi təlimləridir. ABŞ-ın 6-cı donanmasının, NATO-ya üzv və tərəfdaş 32 ölkədən 40-a yaxın hərbi gəminin və 5 minə yaxın hərbçinin qatılacağı təlimlərdə məqsəd Ukrayna ordusu ilə ABŞ və NATO qüvvələrinin birgə fəaliyyət bacarıqlarının artırılmasıdır. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin nümayəndəsi İqor Konaşenkov bildirib ki, təlimlər pərdəsi altında NATO Ukraynaya ən müasir silahlar ötürəcək. Moskva ABŞ-ı “Qara dənizdə savaş variantlarının sınaqdan keçiriləcəyi” bu təlimlərdən imtina etməyə çağırıb.
Bütün bunlar Rusiya rəhbərliyində ciddi qıcıq yaradır. Niyə? Çünki bu halda Rusiyanın əlində Ukraynanı çəkindirən yeganə vasitə olan sərt güc alətinin siyasi təsiri azalır və müqavimət imkanları artan Ukrayna Moskvanın tələblərini daha inamla rədd edir. Ukrayna nümayiş etdirir ki, o, nəinki Donbas istiqamətində hər hansı porovokasiyaları dəf etməyə hazırdır, hətta Rusiyanın bütün sərhəd xətti boyu genişmiqyaslı hücuma başlaması ehtimalından da qorxmur və zəruri müdafiə tədbirləri görür. Bu baxımdan dost və tərəfdaş ölkələrlə hərbi əməkdaşlığın inkişafı zəruridir və təbiidir. Artıq Ukrayna ABŞ, Kanada, Britaniya və Türkiyədən müasir silah və müdafiə sistemləri almağa başlayıb. Türkiyə Ukraynaya “Bayraktar” zərbə dronları satmaqdan əlavə, öz tərsanələrində bu ölkə üçün 2 ədəd korvet inşa edir. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov yaxın günlərdə Türkiyə hökuməti ilə bu mövzuda ciddi söhbət aparacaqlarını deyib.
Yəqin ki, Rusiya yenə turist göndərməmə şantajı, Türkiyədən kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalına məhdudiyyətlərin tətbiqi, Suriyada – İdlibdə Türkiyəyə yaxın qruplara rejimin hücumlarını təşviq etmək kimi daha öncə sınaqdan keçirdiyi təzyiq metodlarından istifadə edə biləcəyini Ankaranın nəzərinə çatdıracaq.
Moskva Ukraynanın NATO-ya qəbulunu özünün qırmızı xətti elan edib. İttifaqın lider dövlətləri hələlik Putinin təhrik etməmək üçün Ukraynanı (eləcə də Gürcüstanı) NATO-ya qəbul etməkdə tələsmirlər. Amma Ukrayna ordusunun gücləndirilməsi və NATO standartlarına uyğunlaşdırılması davamlı prosesdir.
Müəllif: Şahin Cəfərli
Geri qayıt