Paytaxtın müəyyən rayonlarında kənd təsərrüfatı məhsullarının daimi və vaxtaşırı yarmarkaları təşkil edilir.
Fermerlər və sahibkarlar müxtəlif çeşiddə kənd təsərrüfatı məhsullarını yarmarkalara çıxararaq ucuz qiymətə şəhər sakinlərinə təklif edirdilər. Belə yarmarkanın təşkilində əsas məqsəd bazarın və istehlakçıların tələbatının öyrənilməsi, malların seçilməsi, optimal qiymətlərin müəyyən edilməsi və digər bu kimi məsələlərdir. Pərakəndə və topdansatış məntəqələrindəki qiymətlə yarmarkalarda satılan məhsulların qiyməti arasında təqribən iki dəfəyə qədər fərq olur. Məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan fermerlər öz məhsullarını ikinci-üçüncü tərəfin iştirakı olmadan birbaşa yarmarkada sata bildiyi üçün qiymətlər də nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı olur.
Bəzən yerlərdə yerli icra orqanları tərəfindən də bu cür yarmarkalar təşkil edir. Maraqlıdır, bu yarmarkaların keçirilməsində əsas rolu hansı qurum oynayır?
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında “Dövlət Aqrar Ticarət Şirkəti” MMC-nin mətbuat katibi Mayis Musayev “Cümhuriyət” qəzetinə bildirib ki, MMC mütəmadi olaraq “Kənddən şəhərə” yarmarkası təşkil edir: “Sözügedən yarmarkalar ötən ilin dekabr ayının 1-dən başlayıb. Ötən il - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü ərəfəsində 10 gün satış yarmarkası təşkil etmişdik. Bundan əlavə, Novruz bayramı ərəfəsində 12 rayonda 14 yerdə yarmarka təşkil olundu. Bu, ölkə başçısının tapşırığına əsasən, bayram öncəsi bazarlarda məhsul bolluğu yaratmaq, eyni zamanda süni qiymət artımın qarşısının alınması məqsədi ilə təşkil olunmuş bir yarmarka idi. Bu yarmarkalardan 4-ü “Kənddən şəhərə” yarmarkası adlanırdı və birbaşa “Dövlət Aqrar Ticarət Şirkəti”nin təşkilatçılığı ilə təşkil olunmuşdu. Daha sonra Qara Qarayev metrosunda, Nizami və Yasamal rayonlarında Ramazan bayramı ərəfəsində də yarmarkalar təşkil olundu. Həm fermerlərin, həm də vətəndaşların müraciətləri nəzərə alınaraq Yasamal rayonundakı yarmarka gündəlik fəaliyyət göstərir. İyul ayından etibarən şənbə və bazar günləri Binəqədi rayonunda “Kənddən həhərə” yarmarkası təşkil olunur. Yarmarkalar həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, həm “Dövlət Aqrar Ticarət Şirkəti” MMC-nin, həm də rayon icra hakimiyyətlərinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilir”.
Mayis Musayev “Kənddən şəhərə” yarmarkasını digərlər yarmarkalardan fərqləndirən cəhətlərindən də danışıb: “Bu yarmarkada fermerlər özləri birbaşa iştirak edir. Qeyd edim ki, fermerlərin bu yarmarkada iştirak etməsi üçün əlavə ödəniş haqqı və yerpulu tələb olunmur. Yarmarka iştirakçıları pulsuz xüsusi formalarla, tərəzilərlə və piştaxtalarla təmin olunurlar. Təbii ki, qurum olaraq qiymətlərə hər hansı bir təsir mexanizmimiz yoxdur. Amma ümumilikdə digər bazarlarda apardığımız araşdırma əsasında pərakəndə və topdansatış qiymətləri ilə bağlı məlumatlar əldə edirik. Bundan sonra fermerlərə yarmarkanın məqsədinin qiymət artımın qarşısının almaqdan ibarət olduğunu bildiririk. Yəni bir növ tövsiyə xarakterli tapşırıqlar veririk ki, fermerlər məhsulu alıcılara digər bazar qiymətlərindən münasib təklif etsinlər. Fermerlərin qiyməti digər bazarlardan aşağı qiymətə təklif etməsinin əsası var.
Çünki bu yarmarkada iştirakı etməsi üçün fermerdən əlavə vəsait tələb olunmur. Yəni onlardan iştirak haqqı, yerpulu və digər ödənişlər alınmır. Bu xərclər məhsulun maya dəyərinin üzərinə gəlmir və fermer bazara çıxardığı məhsulu vasitəçilər olmadan satdığına görə, digər satış məntəqələrindən aşağı qiymətə təklif edir. Əminliklə deyə bilərik ki, bu gün “Kənddən Şəhərə” yarmarkasında satışa çıxarılan məhsulların qiyməti fermerlərin özü tərəfindən təyin olunur və digər bazara qiymətlərindən 20-30 faiz aşağı təklif olunur”.
Dövlət Aqrar Ticarət Şirkətinin sözçüsü hazırda paytaxtın digər rayonlarında da icra strukturlarının təşkilatçılığı ilə yarmarkalar təşkil olunduğunu, ancaq bunun təmsil olunduğu quruma heç bir aidiyyətinin olmadığını da deyib: Hazırda “Dövlət Aqrar Ticarət Şirkəti” MMC-nin təşkil etdiyi “Kənddən Şəhərə” yarmarkası Yasamal rayonunda gündəlik, Binəqədi rayonunda həftə sonu fəaliyyət göstərir. Yarmarkaların sayının artırılması məsələsi gündəmdədir. Növbəti həftələrdən etibarən paytaxtın digər rayonlarında “Kənddən şəhərə” yarmarkaların təşkili olunacaq”.
Qurum rəsmisi onu da əlavə edib ki, bu cür yarmarkaları təşkili yerli icra orqanları ilə razılaşma əsasında olur: “Biz özbaşına gedib xoşumuz gələn yerdə çadır qurub yarmarka təşkil etmərik. Əvvəlcədən rayon icra strukturları ilə danışıqlar gedir, müvafiq yer onlar tərəfindən ayrılır, bundan sonra təşkilatı məsələlərlə məşğul oluruq. Biz bu yarmarkaları icra strukturları ilə birgə təşkil edirik”.
DİA.AZ-a danışan məlumatlı mənbə isə bunun tam əksini söyləyir. Mötəbər qaynaq iddia edir ki, əslində “Kənddən Şəhərə” yarmarkaları adı altında bu gün KTN rəhbərliyi külli miqdarda vəsaiti həm vergidən yayındırır və həm də şəxsi qazanclarına çevirirlər.
Mənbənin dia.az-a söylədikləri: "Bütün bu yarmarka oyunları əslində qeyri-leqal olaraq bazar fəaliyyətidir. Onlar heç bir vergi ödəmədən və qiymətlər baxımından ənənəvi satış nöqtələrindən fərqlənmədən fəaliyyət göstərirlər. Əvəzində isə həmin bazarlarda satışı həyata keçirənlər külli miqdarda qazanc əldə edirlər. Bu gün məsələn, Yasamal rayonu ərazisində "Space" telekanalının yaxınlığında yerləşən “Kənddən Şəhərə” yarmarkası adı altında əslində bir bazar açılıb. Və bu bazar həmin ərazidə yerləşən əvvəlki "Şüşəli bazar"ı demək olar ki, əvəz etməkdədir. Qiymətlər isə vəd olunduğundan fərqli olaraq hətta bəzi hallarda marketlərdən bahadır, nəinki ucuz..."
İddia olunanlarla bağlı bütün tərəfləri dinləməyə hazırıq...
