Türkiyə seriallarının Azərbaycan dilində dublyajına nə ehtiyac var?
28-10-2021, 08:13
Artıq bir müddətdir ki, bir neçə məşhur Türkiyə serialı Azərbaycan televiziyalarında dublyaj edilmiş şəkildə verilir. Məsələn, AzTV bir müddətdir ki, “Diriliş Ərtoğrul” serialının ardınca “Quruluş Osman” serialını dublyajla tamaşaçılara təqdim edir.
Xatırladaq ki, serial Osmanlı İmperiyasının qurucusu və ilk hökmdarı Birinci Osmanın (Osman Qazi) həyatını əks etdirir. Bir seriya 120 dəqiqədir.
Əlbəttə ki, Türkiyə seriallarının Azərbaycan televiziyalarında da yayımlanması çox təqdirəlayiqdir. Lakin serialların dublyaj edilərək təqdim edilməsi cəmiyyətdə narazılıqla qarşılanır. Xüsusən də son vaxtlarda Azərbaycanla Türkiyə arasında münasibətlərin bir millət-bir dövlət səviyyəsində olduğu bir zamanda türk serialların yenə də dublyajla verilməsi sərt tənqid olunur. Bildirilir ki, Türkiyə türkcəsinin ölkəmizdə dublyajına ehtiyac yoxdur. Ən əsası isə bu cür seriallar dublyajla təqdim olunduqda onun orijinal intonasiyası, effekti aşağı düşür.
Xatırladaq ki, 2012-ci ildə Azərbaycan telekanallarında əcnəbi serialların yayınına qadağa qoyulmuşdu. Bu qadağa yalnız ötən il sentyabrın 1-dən ləğv edilib. Yerli serial bazarında rəqabət mühitinin formalaşdırılması və daha keyfiyyətli milli telefilmlərin və serialların istehsalının stimullaşdırılması məqsədilə təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq Azərbaycan ərazisində yerüstü yayımla yayımlanan bütün televiziya proqramlarında əcnəbi teleserialların yayımının bəzi şərtlərlə bərpa olunması haqqında qərar qəbul olunmuşdu. Qərara əsasən, əcnəbi seriallar yalnız 23.00-07.00 vaxt aralığında tam dublyaj olunmuş formada nümayiş oluna bilər.
Bəs eyni dildə olan Türkiyə seriallarının Azərbaycan dilinə dublyaj olunmasına ehtiyac varmı?
Mövzu ilə bağlı teletənqiçdi, filologiya elmləri doktoru, professor Qulu Məhərrəmli “Yeni Müsavat”a danışıb:
“Bu məsələ dəfələrlə gündəmə çıxıb, mətbuatda müzakirələr olunub, müxtəlif yanaşmalar var. Lap əvvəldən mənim bu məsələyə yanaşmam belə olub ki, Türkiyə seriallarının dublyaj olunmasının heç bir mənası yoxdur. Təkcə mənası deyil, eləcə də effekti yoxdur.
Başqa dillərdən fərqli olaraq biz Türkiyə türkcəsini yaxşı duyuruq, onun intonasiyasını doğma intonasiyamız kimi qəbul edir, sözlərin əksəriyyətini başa düşürük, həmçinin aktyorları tanıyırıq, sənət adamları ilə təmaslarımız var və sairə. Ona görə də Türkiyə serialı, türk dili mahiyyət etibarı ilə eyni kökdən olduğumuza görə Azərbaycan dilinə, Azərbaycan tamaşaçısına çox yaxındır. Ona görə də türk serialını dublyaj etmək özünü doğrultmur.
Xatırlayırsınızsa, vaxtilə Xəzər TV-də belə bir eksperiment aparıldı - Kamal Sunalın oynadığı filmlərdə bütün obrazlar dublyaj olunurdu, bir tək Şaban obrazı orijinalda qalırdı və bunun da özü tamamilə fərqli bir atmosfer yaradırdı.
Əlbəttə ki, dil haqqında qanun da var. Ona görə də düşünürəm ki, indiki situasiyada Türkiyə serialında səsləri olduğu kimi saxlayıb, türk dilinin incəliyini tam başa düşməyən tamaşaçılar üçün subtitrlə dublyajı vermək olar. Bununla da biz ümumi türk dilinin atmosferini verə bilirik, ikincisi, “Dil haqqında” Qanuna əməl etmiş oluruq, üçüncüsü isə tamaşaçıya və türk dilinə lazım olduğu dəyəri veririk. Ona görə də televiziyalar bu barədə ciddi düşünməlidir".
Azəri-Türk Qadınlar Birliyinin sədri Tənzilə Rüstəmxanlı isə qeyd etdi ki, Türkiyə seriallarının dublyajla verilməsi yolverilməzdir:
“Neçə illərdir ki, bu haqda deyirik. Bundan böyük ayıb olmaz. Türkiyə türkcəsini Azərbaycanda bilməyən yoxdur. Axı bu bizim dildir, biz bir millət, bir dövlətik. Bizim türkcələrimiz Özbəkistanın, Qırğızıstanın türkcəsinə bənzəməz, eynidir.
Bu baxımdan Türkiyə seriallarının dublyajına baxanda çox xəcalət çəkirəm. Vəzifədə olan bəzi türk düşmənləri var idi, hansı ki, türkün dilinə nifrət edirdilər, məhz onlar belə bir qayda-qanun yaratdılar ki, türk dilində olan seriallar da dublyaj edilsin. Artıq bu məsələni yığışdırmaq lazımdır. Bu gün Qarabağda çox böyük tarixi hadisə yaşandı. Türkiyə mətbuatı bütün günü ancaq Azərbaycan, Qarabağ, Füzuli hava limanı haqda informasiyalar verdi. İki ölkə rəhbəri birlikdə yürüyüb, birlikdə möhtəşəm bəyanatlar verdilər. İllərlə xəyal etdiyimiz bu günləri gördüyümüzə görə çox xoşbəxtik. Çox şükür ki, övladlarımız Qarabağın işğaldan azad olunmasını bizimlə yaşadılar, gördülər və həmin Qarabağda indi Türkiyə-Azərbaycan çiyin-çiyinə o torpaqları abadlaşdırır, cənnətə çevirmək üçün böyük layihələrə imza atılır. Onda belə çıxır ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğan danışanda yanında tərcüməçi olmalıdır ki, dediklərini Azərbaycan dilinə çevirsin? Belə bir anormal bir şeyi təsəvvür etmək olarmı? Eynilə Türkiyə serialları da bu cürdür.
Beləliklə, televiziyalardan dərhal həmin dublyajları yığışdırmaq lazımdır. Ayıbdır. Buna başqa ad verə bilmirəm".
Rejissor-prodüser Fehruz Şamıyev isə bildirdi ki, Türkiyə seriallarının Azərbaycan dilində səsləndirilməsinə səbəb Teleradio Şurasının vaxtilə verilmiş qərarı ilə bağlıdır:
“Hazırda ölkəmizdə Türkiyə istehsalı olan film və serialların hamısı Azərbaycan dilində nümayiş olunur. Düşünürəm ki, bu məsələ müəyyən qədər mübahisəlidir, çünki hələlik ortaq türk dili məsələsi də həll olunmayıb. Bu baxımdan da müstəqil Azərbaycan Respublikasında nümayiş olunan məhsulların hər biri Azərbaycan türkcəsində nümayiş olunmalıdır”.
“Yeni Müsavat”
Geri qayıt