"Pandemiya teatr yaradıcılığına böyük zərbə vurdu"
15-01-2021, 08:34
Artıq bir ildir ki, dünya pandemiya bəlasının törətdiyi fəsadlarla üz-üzə qalıb. Demək olar ki, bütün dünya ölkələrində hər bir sahədə tənəzzül, durğunluq yaşanır. Onlardan biri də mədəniyyət sahəsidir. Azərbaycanda da teatrlar 10 aya yaxındır ki, fəaliyyətini dayandırıb. Bu müddət ərzində bir sıra teatrlar tamaşalarını onlayn şəkildə təqdim etməyə çalışdı. Bəs bu tamaşalar nə dərəcədə keyfiyyətli təqdim olundu, izləyici rəğbəti qazana bildi? Ümumiyyətlə, pandemiya teatr və aktyor yaradıcılığına necə təsir etdi?
Bu və digər suallara cavab tapmaq üçün teatr mütəxəssislərinin rəyini öyrənməyə çalışdıq.
Xalq artisti, Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının aktrisası Afaq Bəşirqızı mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a danışıb: "Pandemiya bütün sahələr kimi teatra, onun inkişafına, yaradıcılığına da böyük zərbə vurdu. Aktyorlar demək olar ki, yaradıcılıq fəaliyyətlərindən qaldılar. Yalnız bir sıra aktyorlar seriallarda görünür, onların da sayı çox deyil. Pandemiyaya qədər xeyli sayda hazırlanacaq tamaşalar var idi. Aktyorlar çox həvəsli idilər. Bilirsiniz ki, aktyorun ən böyük istəyi səhnədə olmaqdır. Lakin bir aktyor kimi bu istəkdən məhrumuq. Yenə də ümidlə yaşayırıq ki, inşallah, pandemiya bitəcək. Onda bizim üzərimizə çox böyük məsulyyət düşəcək. Çünki bir il teatrın fəaliyyətsiz qalması 10 ilə bərabərdir.
Bu 10 ilin yükü çiynimizdə olacaq. Təki olsun, biz buna razıyıq. Qeyd edim ki, çox gözəl “İstintaq” tamaşasını hazırlayırdıq. Demək olar ki, onun son məşqləri gedirdi. İnşallah ki, tezliklə onun məşqlərini bərpa edəcəyik və tamaşaçılara təqdim edəcəyk. Deyim ki, bu, çox fərqli tamaşadır. Tamaşadakı rolum da fərqlidir. Mən bu cür rolları Sumqayıt, Lənkəran teatrlarında çox oynamışam. Tamaşaçı məni ciddi rolda o qədər də görməyib. Bu baxımdan tamaşaçılar üçün də maraqlı olacaq. Həmçinin deyə bilərəm ki, təqdim edəcəyimiz repertuarda çox gözəl tamaşalar var, hansı ki, Musiqili Teatrda bu cür tamaşalar olmayıb. Beləliklə, inam və ümidlə tamaşalarımızı yenidən təqdim edəcəyimizi gözləyirik".
Xalq artisti, Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktrisası Naibə Allahverdiyeva: "Aktyor səhnəsiz demək olar ki, qanadsız bir quşdur. Beləliklə, aktyor teatrsız yaşaya bilmir. Teatr onun ücün bir məbədgahdır, onun ruhunun qidasıdır. Məlum olduğu kimi, indi dünyanın bir sıra ölkələrində teatr az tamaşaçı ilə fəaliyyətinə davam etməyə başlayıb. Bu, tamaşaçılar üçün də sevindirici haldır. Bizdə də teatrların bu metodla fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradılsa çox gözəl olardı. Müharibə, pandemiya insanlarda psixoloji gərginlik yaradıb, insanlar gəlib mənəvi rahatlıq tapa bilərlər. Çünki tamaşacılar tamaşaya baxandan sonra hər zaman bu cür söyləyirdilər".
Xalq artisti Firəngiz Mütəllimova səbirsizliklə teatrların açılmasını gözlədiyini qeyd edib: "Artıq doğmalarım, dostlarım üçün çox darıxıram. Teatrımızın yenidən açılmasını səbirsizliklə gözləyirəm. Özümüzü gözəgörünməz düşmən olan koronavirusdan qorumalıyıq. İnsanlar bizi sevindirir, həyacanlandırır, ağladır və güldürür. Hazırda hamımızın bir möcüzəyə ehtiyacımız var. Möcüzəni isə Allah yaradır. Bunun üçün dua edək".
Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının aktyoru Elçin İmanov da qeyd etdi ki, pandemiya teatr yaradıcılığına çox ağır zərbə vurub: "Ömrümün demək olar ki, 31-32 ili teatrla bağlıdır. Təxminən 18-19 yaşımdan teatra gəlmişəm və bu günə qədər də teatrdayam. Teatrla nəfəs alan insan üçün pandemiya dövrü çox böyük, ağır işgəncəli dövr oldu. Allah bu bəlanı tezliklə üzərimizdən çəksin və nəhayət ki, biz aktyorlar öz doğma evimizə qovuşaq. Artıq hər şey çox darıxdırıcıdır. Əlbəttə ki, aktyor, yaradıcı insan işləməyəndə “pas atır”. Necə ki, dəmir işləndikcə daha parıltılı olur. “Pas atmaq” istəməyən sənətkarlarımız çoxdur. Bu baxımdan hər kəs mümkün qədər yaradıcılıqdan uzaq düşməməyə çalışır. Mən də çalışmışam ki, bu dövrdə zamanımı səmərəli istifadə edim. Bu müddət ərzində bir neçə ssenari, tamaşa üzərində işləmişəm. Deyə bilərəm ki, film ssenarilərim də var. Pandemiyadan sonra bu planlarımı həyata keçirməyi düşünürəm. Bir daha qeyd edirəm ki, səhnədən uzaq qalmaq aktyor üçün böyük işgəncə, faciədir. Bununla belə, 10 gün, 1 ay kifayət edər ki, aktyor öz işinə yenidən adaptasiya olunsun. Bu, o qədər də qorxulu deyil. İnşallah ki, hər bir problemin öhdəsindən gələrik".
Qarayev adına Azərbaycan Dövlət Kamera Orkestrinin pianist konsertmeystri, əməkdar artist Nərgiz Əliyeva deyir: "Pandemiya dövründə xeyli sayda peşəkar aktrisa və aktyorlarımızı itirdik. Onlar sanki uzun müddət səhnədən uzaq qalmağa dözə bilmədilər. Bir ildir ki, bütün teatrlar, o cümlədən Opera və Balet Teatrı bağlanıb, fəaliyyətini dayandırıb. Düşünürəm ki, artıq haradansa başlamaq lazımdır ki, teatrlarımızı qoruyub saxlayaq. Hesab edirəm ki, az sayda tamaşaçı ilə teatrların fəaliyyətinə icazə vermək olar. Bütün dünyada artıq bu proseslər başladılıb, bir tək bizdə səssizlikdir".
Pandemiya dövründə teatrların fəaliyyətinə gəldikdə isə teatrşünas Xəyalə Rəis qeyd edir ki, pandemiya dönəmi Azərbaycan mədəniyyətinin, xüsusən də film və teatrımızın bir sınaq müddəti hesab edildi: “Bir il ərzində biz teatra getmədik, tamaşaları izləmədik. Nə itirdik? Bu sualın cavabını fərd olaraq hər birimiz özümüzə ünvanlamalıyıq. Əlbət ki, pandemiya bitdikdən sonra teatrlar əvvəlki repertuarlarında olan tamaşalarla tamaşaçıları cəlb edə bilməyəcəklər. Çünki artıq yeni bir dönəmdir və bu dönəmdə o repertuarla tamaşaçını teatra cəlb etmək çətin məsələ olacaq. Pandemiya bizə Azərbaycan mədəniyyətində yeni islahatların vacibliyini göstərdi. Eyni zamanda yeni bir dönəmin başlanğıcı kimi qiymətləndirildi. Pandemiya dönəmində teatrların fəaliyyətini dayandırması ən ideal vasitə idi. İnsanların qorunması və özünü qoruması üçün kütləvi tədbirlərin təşkil edilməsi qadağan edildi. Bu bütün dünyada belədir. Sentyabrda ara məsafələr qorunmaqla Türkiyədə, Rusiyada və Avropada teatrlar fəaliyyətə başlasa da pandemiyanın ikinci dalğasında da onlar da fəaliyyətini dayandırmağa məcbur oldu. Bir ilə yaxındır ki, dünya və yerli teatrlarımız onlayn şəkildə fəaliyyət göstərirlər. Teatr canlı sənət növüdür, onun onlayn şəkildə fəaliyyəti istənilən halda qəbulolunmazdır. Lakin xarici ölkələrdə tamaşalar peşəkar avadanlıqlar, kamera ilə çəkilib. Tamaşanı izlədikdə elə hesab edirsiniz ki, teatrda oturub, tamaşanı izləyirsiniz. Bizdə isə vəziyyət bir qədər fərqlidir. Telefonla, qeyri - peşəkar şəkildə çəkilmiş tamaşalara aktyorların özləri belə baxmırlar. Bu barədə kifayət qədər deyildi, yazıldı”.
Teatrşünas pandemiya dönəmində Azərbaycan teatrlarında bir çox boşluqların olduğunu ortaya çıxardığını vurğuladı: “Hansı ki, zamanında bu tamaşalar lentə alınmalı, arxivdə saxlanılmalı idi. Bunun üçün peşəkar kadrlar cəlb olunmalı və bu problem zamanda həll edilməli idi. Görünür, dövlət tərəfindən teatrlarımıza ayrılan büdcələr direktorlar tərəfindən qarşısına qeyd qoymaq üçün istifadə edilib və ortada həvəskar şəkildə çəkilən tamaşalardan başqa heç nə yoxdur. Hazırda yeni mədəniyyət naziri təyin edilib və ona ümidimiz böyükdür. Hesab edirik ki, yaxın zaman ərzində bu problemlər öz həllini tapar. Çünki bu şəkildə bir az da davam etsə teatrlarda oynamaq üçün aktyor heyəti tapılmayacaq. Aktyorlar artıq elastikliyini, plastikasını itirirlər. Onları yenidən bərpa etmək bir qədər çətin olacaq. Bir ildir səhnəyə çıxmayan aktyorların psixoloji durumu, yaradıcılıq fəaliyyəti həyəcan təbili çalır”.
Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının mətbuat katibi karantin günlərində teatrın fəaliyyəti ilə bağlı bildirib: "Son günlərdə yaşadığımız problemlərə görə Azərbaycan Dövlət Akademik Musiqili Teatrının kollektivi də fəaliyyətini onlayn davam etdirir. Teatrımızın daima aktiv olan "Facebook", “İnstaqram” və “YouTube” hesabları var və müvəqqəti olaraq tamaşaçılarımızla bu sosial şəbəkələrimizdəki hesablarımız vasitəsilə görüşürük".
Akademik Milli Dram Teatrının mətbuat katibi Cavid Zeynallı təmsil etdiyi teatrın karantin dövründəki fəaliyyəti haqqında qeyd etdi: "Koronavirus pandemiyası ilə əlaqədar elan olunmuş xüsusi karantin günlərində Mədəniyyət Nazirliyinin tövsiyəsi əsasında Akademik Milli Dram Teatrı tamaşaları onlayn nümayiş etdirdi. Əvvəlcədən müəyyən edilmiş virtual repertuara uyğun olaraq, saat 12:00 və 19:00-da “Facebook” sosial şəbəkəsində, “YouTube”da, və “Azdrama.az” saytında təqdim olunan səhnə əsərlərinə böyük maraq müşahidə etdik. Tamaşalar ölkə daxilində olan teatrsevərlərlə bərabər, Amerika, Türkiyə, Rusiya, İsrail, İngiltərə, Almaniya və başqa ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız tərəfindən də izlənildi. Hər ay 20-dən artıq tamaşa nümayiş olunub. Bura teatrın hazırkı repertuarında olan və böyük tamaşaçı marağı qazanmış “Almaz”, “Cəhənnəm sakinləri”, “Sinif yoldaşları”, “Müfəttiş”, “Qətibə İnanc”, “Şah Qacar”, “Bir, iki, bizimki” və s. səhnə əsərləri ilə yanaşı, vaxtilə böyük uğurla nümayiş olunan “Aydın”, “Köhnə ev”, “Özümüzü kəsən qılınc”, “Mənim ərim dəlidir”, “Mesenat”, “Generalın son əmri”, “Uçqun” və başqa tamaşalar daxil edildi. Tamaşalarımız rus və ingilis dillərində subtitrlə təqdim edilib".
Cavid Zeynallı bildirib ki, Akademik Milli Dram Teatrının onlayn fəaliyyəti yenə davam edir: "Artıq yanvar ayı üçün müəyyən edilmiş tamaşalar qeyd etdiyim platformalarda nümayiş etdirilir".
“Yeni Müsavat”
Geri qayıt